İnsan Neden Sanat Yapar?

İnsan neden yazar? Bu soru daha büyük bir sorunun bir boyutudur. Büyük soru: İnsan neden sanat yapar? Sonra da neden ürünlerini başkalarıyla paylaşmak ister?

İnsan, doğar büyür ve ölür. Bu süre içinde dışarıdan beslenme yoluyla yaşaması için gerekli olan bir enerji alır. Kazandığı enerjiyi çeşitli şeylere, en büyük bölümünü yaşamını sürdürebilme amacına yönelik olarak, yani yeniden enerji kazanabilmek için harcar. Bununla birlikte geride hayatta kalmak için değil de biraz eğlenmek, hoşça vakit geçirmek, bazen de üzülmek, ağlamak için harcayabileceği bir miktar enerjisi kalır. İnsan bir böcek olmadığı için bunlara da enerji harcamak zorunda hisseder kendisini. Zaman zaman bu olay kendiliğinden olur. Doğuştan yetenekli olanlar bazı şeyleri daha kendilerine öğretilmeden yapmaya başlarlar. Bazı insanlar bir müzik aleti çalmak, resim yapmak, dans etmek vs. konusunda, sanatın bütün dallarında doğuştan yeteneklidirler. Bazı insanlar da bu sanatları yaşamları içinde eğitilerek öğrenirler.

Sanat neden insanlık tarihi kadar eskidir? İnsan insan olduktan sonra bu duyguyu hep içinde taşımıştır da ondan. İnsan üzerindeki fazla enerji sayesinde ve iç dünyasındaki değişiklikleri dışa vurma çabası içinde sanat yapar. Resim yapar, bir müzik aleti çalar, dans eder, şiir yazar, öykü, deneme yazar.

Yazının keşfi insan yaşamında çok büyük değişikliğe yol açmıştır. Çünkü düşündüklerini biriktirerek kendinden sonra gelecek nesle aktarma şansı doğmuştur. Birikim, toplumların kültür sahibi olmalarına neden olmuştur. Yazı insanı gerçek insan yapmıştır. Bir inceleme yazısı, bir aletin nasıl kullanılacağını anlatan bir yazı, bazı şeylerin daha iyi anlaşılmasını, bilimsel konularda ilerlemeyi sağlamıştır. Başınıza gelen heyecanlı bir olayı anlatırsınız. Dinlemeyi sevenlere masallar uydurursunuz. Birinin hile yaptığını görürseniz onu söylemek ya da yazıya geçirmek ihtiyacı duyarsınız. Aslında bu şekilde başka insanları kendinize benzetmeye çalışırsınız. Her insan doğruyu kendisinin bildiğini sanır. Bu da yazmak için çok önemli bir nedendir.

Yazı sanatın bir parçasıdır. Bir sanatçı için ne düşünülüyorsa yazar için de aynı şey düşünülmelidir. Sanatçıya göre yaptığı iş güzeldir. Sanatta beynin ürettiği bu güzel ürünün paylaşımı esastır. İnsan bir şiir yazarsa şiirini en azından şiiri yazdığı sevgilisine okumak ister. Resimleri kuytuluk yerlere değil, herkesin görebileceği yerlere yapar. Herkes duysun diye bağıra bağıra şarkı söyler. Bu duygu az ve çok olmak üzere her insanın içinde vardır. Sanatçı – kişi de diyebiliriz – sanatını yaptığı zaman fazla enerjisini boşaltabildiği için kendisini daha iyi hisseder. Ruhsal tatmin denen şeydir bu. Böylece yaşaması ve üremesi için gerekli olan enerjiyi kazanma işine daha kolay devam eder.

Sanat bir beyin işidir. Sanat eğitim işidir, yetenek işidir. Sanat yapabilmek için istemek gerekir. Çoğu zaman bunların hepsi bir insanda bir araya gelmez. Bu yüzden herkes sanatçı olamaz. Buna karşılık birçok insan da sanatçıların ortaya koyduğu ürünleri eleştirir. Beğenir, beğenmez, sanat yapamasa da sanat konusunda bir fikri vardır. Onlar da fazla enerjilerini boşaltma yoluna sanat eserlerini izleyerek giderler. Böylece insanlar arasında sanat yapan ve sanattan hoşlananlar olmak üzere iki grup oluşur. Bu konuda kültür boyutu devreye girer. Çünkü her insan her sanattan hoşlanmaz veya hoşlanmayabilir.

Okumaktan, dinlemekten hoşlanan kesim bazen yazmanın sebebi olur. Burada yazar ve okuyucu arasındaki ilişki aynı diğer sanat dallarındaki ilişki gibidir. Yazı düşünceleri toparlar. İnsan kitlelerini bazen harekete geçirir, bazen durdurur. Bir büyük yazarın dediği gibi, “Bir kelime bazen dünyayı değiştirir.”