Rusya Federasyonunda, Sibirya’da, Tomsk bölgesinde, Ob nehri ile Chulym nehirlerinin birleştiği yerin güneyinde yaşarlar. Bu gölge, Altay ve Tuva özerk bölgelerinin, 400 km. kadar kuzeyindedir.

Chulym Tatarları (“Chulim, Melets, Kezik, Melez” gibi isimlerle de anılırlar.) hakkında en erken bilgiyi, bölgeye 16. yüzyılda gelen Rus sömürgecilerden alıyoruz. Çin ve Hint kaynaklarından elde edilen, daha erken tarihli bilgiler varsa da, doğrulukları şüphelidir.

16. yüzyılın sonlarında, Rus Çarlarına vergi ödemeye başladılar. 17. yüzyıl boyunca sayıları gitgide artan Rus yerleşimcilerin baskısı altında kaldılar. Nihayet 1720 yılında, zorla Hıristiyan yapıldılar. ( Bu tarihten önceki dini inançları konusunda bir bilgiye rastlamadım. Sanırım, Şamanizm inancına sahiptiler....) 1822 yılında, “Rus asıllı olmayan” statüde “vatandaş” sayıldılar.

Genellikle göçebe olan ve avcılık, balık avcılığı, hayvancılık ile geçinen Chulym Tatarları, Rus yöneticilerin baskıları ve koydukları ağır vergilere rağmen, 1930 yılına kadar eski yaşamlarını sürdürmeye devam ettiler. Bu tarihten sonra, Chulym Tatarları yerleşik hayata geçirildiler. Komünist yönetim tarafından bölgede “kolektif çiftlikler” kurulmaya başlandı. Bu çiftliklere malzeme sağlamak için, çok sayıda zengin Chulym Tatarının, mallarına el kondu ve mal sahipleri de aileleri ile beraber idam edildiler.

Komünist yönetim, geleneksel yaşam tarzlarına son verdi. Özellikle dini konularda ağır baskı altında kaldılar. Dini ibadetlerini yerine getirmelerine izin verilmedi.İşyerlerinde, okullarda, devlet dairelerinde Rusça zorunlu dil haline getirildi. Chulym Tatarları dillerini ancak köylerinde ve evde aile içinde kullanabildiler. Bu nedenle ve Ruslar ile evliliklerin artması sonucu, bilhassa genç nesil arasında günlük kullanım dili Rus’çadır. Toplam nüfusun yarısından fazlası anadilini konuşamaz!

Baraba Tatarları, Altay Türklerinin ve Hakas Türklerinin lehçelerine yakın bir Türkçe kullanırlar. (Hakas Türkleri gibi konuşup yazdıkları, ikinci konuşma ve yazma dillerinin ise, “Rusça” olduğunu belirtir kayıtlar var..)

Esmer, kısa boyludurlar... (Erkekler, ortalama 160 cm.)

Rus kaynaklarında, sayıları için 1902 yılında, “500” gibi bir rakam verilirken, 1959 yılında yapılan sayımda, “4.500” kişi oldukları yazıyor. Ancak sayılarının günümüzde, “12.000” kişiye ulaştığını gösteren kayıtlar var.

Rakamlar arasındaki büyük farkların sebebi, Diğer Tatarlar ile karıştırılmalarını yanı sıra, Ruslar ile yapılan evliliklerdir.

Günümüzdeki yaşamları hakkında İnternet’te bir bilgiye rastlamadım........

Not: “Chulym Tatarları” hakkında, İnternet’te Türkçe bir yazıya rastlayamadığım için bu basit derlemeyi yaptım. Yetersiz yabancı dil bilgimden veya derleme yaptığım yerlerden kaynaklanan hatalarım olabilir, hoşgörünüz.