Birkaç arkadaşıma söz verdiğim gibi ‘savaşa hayır’ mitingine gittim. Sırf kendi isteğimle, yani birileri tarafından örgütlenmiş olarak gitmediğim için daha çok bir izlenimci (belki bir gazeteci) gibi davrandım. Katıldığım en son miting 1977 yılında Ankara, Tandoğan Meydanındaki 1 Mayıs Mitingi idi (O zamanlar 1 Mayıs bahar ve çiçek değil, işçi bayramı idi). Aynı gün Taksim’de yapılan mitingde olaylar çıkmış ve 34 kişi hayatını kaybetmişti.

24 yıl olmuş. O günden bu yana çok şey değişmiş. Her şeyden önce ben değiştim. Artık genç değilim. O yıllardaki gibi düşünmüyorum. Ama gördüklerime de biraz üzüldüğümü itiraf etmeliyim. Size mitingden hiç olmazsa bir paragraf yanlı –taraf tutan- bir izlenim yamak istiyorum.

Kalabalıklar slogan atarak coşkulu bir şekilde Çağlayan Meydanını doldurdular. Meydan onbinlerle dolduktan sonra gruplar akın akın gelmeye devam ettiler. Savaşlarda ölenler için bir dakikalık saygı duruşundan sonra katılımcı sivil toplum kuruluşlarının sözcüleri konuştular. Konuşmacıların sözleri ‘Savaşa Hayır’ sloganlarıyla sık sık kesildi. Miting olay çıkmadan dağıldı.

Başarılı bir miting olsaydı. Böyle sözler söylemek gerekirdi. Ama başarılı değildi. Yine de bazı hoş şeyler oldu.

Miting alanına girmeden önce polisleri ve barikatları görünce biraz çekindim. Bir karışıklık olsa işin bir ucunda en azından dayak yemek vardı çünkü. Ama cesaretimi topladım ve Mecidiyeköy tarafından giriş yaptım. O sırada Eczacılar Odası üyeleri de giriyorlardı. Yol boyunca genç üyeler (yaşlılar da vardı) geçtikleri yerlerde insanlara, çocuklara şeker dağıttılar. Birinde avuç dolusu şeker alan çocuğa normal giyimli bir polis “Haydi sen de git arkadaşlarına dağıt” diye akıl öğretti. Ters yönde yürüyen birkaç kişi “Savaş olmasın, savaşa hayır” diye gülerek bağırdılar. Ama aslında dalga geçiyorlardı. Yaşlı, şişman bir çiçekçi kadın da dualar okuyarak bizi desteklediğini belli etmeye çalıştı.

Barikatlardan geçtikten sonra Şişli’den gelen başka gruplarla karşılaştık. Sloganlar duyulmaya başladı. Slogan attıranların elinde pilli hoparlörler vardı. Biz de Çağlayan meydanına doğru yürüyen korteje katıldık. İleride TMMOB pankartını gördüm. Ben de mimarım ya, yerim burası olmalı diye düşündüm. Gittim baktım, Makine Mühendisleri Odası üyeleri imiş. Mimarlar ortada yoktu. Ben de onlarla yürüdüm. Yol zaten kısaydı. Meydana geliverdik. Arada bizi gören pek olmadı ama kameralar sürekli film çekiyorlardı.

Alana geldikten sonra kortejden ayrıldım. Biraz yüksek bir yere çıktım. Amacım kalabalığı görmek. Yol kenarında yukarı çıkınca, meydanı da iyice algılamış oldum. Buraya meydan demek pek doğru olmaz. İki yolun kesiştiği bir kavşak demek daha doğru. İki yanında büyükçe iki cami var. Kavşağın bir yanı, çevresi telle çevrili, içine girilemeyen bir futbol sahası. Bir yanı duvarla çevrili özel bir alan. Yani kalabalık toplamak için hiç de elverişli bir yer değil. Meydan dolduktan sonra geriye kalanlar iki yol boyunca uzamak zorunda kalıyorlar ve merkeze yaklaşamıyorlar. Birbirlerini de göremiyorlar.

Meydanda kurulan ses tesisatının önünde birileri konuşuyor ama neredeyse kimse onları dinlemiyor. Mitinge küçük küçük birçok sivil toplum kuruluşu katılmış. Hepsinin de sayıları az. Bütün kalabalığı toplasanız 10bin kişiyi geçmez. Bir benzetme yapacak olursam, aynı gün İstiklal Caddesinden yarım saatte geçen insanlar daha fazladır. Yani böyle bir kalabalık için bir bölük robocop 6 tane polis köpeği getirmenin gereği yok. Az bir grup polis yeter artar bile.

Üstelik bir örgütlenmeden, grupların birlikte çalışmalarından söz etmek mümkün değil. Sanki herkes oraya kendisini göstermeye gelmiş. Bir grup, Çinlilerin yılan ejderine benzer uzun bir bez maketin altında aynı Çinliler gibi gösteri yapıyor, başka bir grup halay çekiyordu. Herhalde mitinge değil eğlenmeye gelmişlerdi. Bir grup da Fenerbahçe’nin maç davul ve trampetleri eşliğinde ‘Eylem Anarşi’ diye slogan atıyordu. ‘Anarşi’ diye slogan olur mu? O zaman burada ne işin var? Uzun plastik sopalı siyah bayrakları bana ortaçağ Japon savaşçılarını anımsattı. Başka gruplarda da benzer bayraklar vardı.

Ölenler için bir dakikalık saygı duruşunda gösteriler, davullar susmadı, Çinli dansı durmadı, halay çekilmeye devam etti. Çünkü konuşulanları dinlemiyorlardı. Orada birileri bağırıp çağırıyor, savaş konusunda olsa gerek, bir şeyler söylüyordu. Perpa-Taksim tarafındaki yolda, mitingden ayrılırken gördüğüm meydana girememiş bir grup, yerlerde parçalanarak savaşa karşı hazırladıkları oyunu oynuyorlardı. Bu noktada her kimse, organizasyon komitesinin de hatası var. İnsanları bir yere toplamakla işin bitmediği görüldü. Halktan toplu bir katılım isteği olsa, ne yapacaklarını şaşıracaklarına bahse girebilirim. Böyle bir organizasyonsuzluk kasıtlı davranışlara da açık bir durumdadır. Provokasyonlara demek istiyorum. Kimin kim olduğu bilinmediği için birkaç kişi iki grubu birbirine düşürür, olur biter.

Katılım çok azdı. Dört sendika Türk-iş, Hak-iş, DİSK ve KESK’in ne kadar üyesi olduğunu bilmiyorum. Ama bunlar Türkiye’nin bütün emekçilerini kapsıyor. DİSK ki 70li yıllarda tek başına 15-16 Haziran olaylarına sebep olmuş, askeri birlikler ancak durdurabilmiş, sıkıyönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan edilmişti. ÖDP, TKP gelip yalnızca bayrak gösterdiler. 200-300 kişi ancak vardı. 70li yıllarda tek başına Taksim Meydanını dolduran Devrimci Gençlik küçük bir grup olarak bulunuyordu. ‘Halkın Birliği’ isimli bir grup yalnızca beş kişiden oluşuyordu. Onlar da ancak büyük bir bez pankart taşıyabiliyordu.

Mimarlar Odasının İstanbul’da 6-7bin üyesi var. Mimarlar mimarlığın ev ya da hazır mutfak satarken firmaların promosyonu olmasından yakınıyorlar. Ama ortada yalnız bir kişi var. O da benim. Mimarlar ki, biraz da mesleklerinin gereği olarak, toplumların en aydın, en ilerici kesimini oluştururlar.

Mitingin duyurusunun iyi yapılmadığı konusunda da eleştiriler olmuş. Bir derece doğru. Bana mitingi bildiren yalnız bir yazı geldi, o kadar. İstanbul’da bireysel yapılmış afişler gördüm. Yani herkes kendi afişini basıp duvarlara yapıştırmış. Belki birbirlerinin üstüne bile yapıştırmışlardır. Doğru bile olsa böyle mazeret olmaz. Duyursaydılar. Ama kendi egolarını yenemedikleri için ne kendileri bir şey yapabiliyor, ne de başkalarına yaptırıyorlar. Sol artık bir güç olmaktan çıkmış, marjinal birkaç grubun eline kalmıştır. Bunlar da birlikte hareket etmeyi öğrenmedikleri sürece de bir varlık gösteremeyecektir.

Savaşa karşı birçok dernek var. Ama ortada yoklar. Atatürkçü olmakla övünen dernekler, vakıflar ortada yok. CHP, DSP, YTP gibi partiler yok. DEHAP’ın demokrat kesimi olduğunu iddia edenler yok. Halkın katılımı yok. Ancak cesaretini toplayan, önüne yemek olarak konanı yemeyenler gelebilmiş. Çünkü eski mitinglerden edinilmiş bir deneyim var. Daha yakın zamanlarda, sanırım 5-6 yıl önce Kadıköy’deki 1 Mayıs mitinginde olan rezalet var. Anarşi olsun diye camları kırıp arabaları ateşe vermişlerdi. İnsanlar belki savaşa karşılar ama hem söylemek cesaretini gösteremiyorlar, hem de kendilerine yol gösterecek doğru bir öncü göremiyorlar.

Mitingden biraz erken ayrıldım. Polis barikatların ötesinde başka bir yaşam var gibi geldi bana. Sakin bir Pazar günü, Çağlayan’dan, Şişli üzerinden Sultanahmet’teki panayıra kadar yürüdüm. Aynı gün yaşadım ama panayır ayrı bir konu.

Burada bir konuya daha değinmeliyim. ‘Savaşa Hayır’ mitinginde yalnız solcular yoktu. Örneğin Abdurrahman Dlipak oradaydı. Hak-İş’ten olduğunu sandığım bir Sendika kendi hoparlörlerinden “Ölürüm Türkiye’m’i çalıyordu. Anlayacağınız solun yok olmasından daha vahimi, Türkiye’de savaşın çıkmasına karşı çıkacak bir kamuoyu gücü bulunmuyor. Savaş çıkarsa ne yazık ki sonuçlarına hep birlikte katlanacağız. Bu hepimizin suçu olacak.

Son olarak ne düşündüğümü, nasıl davranacağımı anlayamayanlar için şunu söylemeliyim. Çıkacak olası bir savaş bizim savaşımız değildir. Tersine, bizim zararımıza olacak bir savaştır. Yani kendi elimizle kendimize zarar verebiliriz. Savaşın çıkmaması için elimden geleni yaparım. Ne yapabilirsem. Ama diyelim ki savaş çıktı, bu kez savaşı kazanmak için elimden geleni yaparım. Çünkü biz aynı teknedeyiz. Hem kişisel, hem toplumsal çıkarlar bunu gerektirir.

2.Aralık.2002