Öncelikle, lise coğrafya dersinden Güneş’in ufuk düzlemindeki konumunu ve bu konumun nasıl değiştiğini hatırlayalım. Ufuk düzlemi üzerinde, Güneş’in yüksekliği ile ilgili açıları belirlemek, yerel saat hakkında bilgi sahibi olmamıza yardımcı olur. Kağıt üzerinde çizilen ufuk düzleminde sağ taraf her zaman doğuyu yani Güneş’in doğduğu yönü, sol taraf ise batıyı yani Güneş’in battığı yönü gösterir.
Güneş, doğuşundan öğle vaktine kadar ufuk düzleminde yükselir, öğleden sonra ise alçalmaya başlar. Güneş’in gün içinde ufuk düzleminde en yüksek noktaya ulaştığı an, öğle vaktidir ve bu da günün tam ortasına denk gelir. Eğer gündüz süresi biliniyorsa, öğle vaktine göre ikiye bölünerek Güneş’in doğduğu ve battığı saatler hesaplanabilir.
Ufuk düzlemi ile ilgili sorularda, gündüz süresi ve Güneş’in ufuk düzlemindeki açıları biliniyorsa, yerel saat hesaplamak mümkündür. Şimdi, Meteoroloji Genel Müdürlüğü web sitesinden Aydın ilinin gün doğumu ve batım saatlerini öğrenip, ardından Aydın’a ait öğle namazı saatini hesaplayabiliriz.
Aydın Efeler'deki gün doğumu saati 08:22 ve gün batımı saati 17:55'tir. Bu iki saat arasındaki farkı bulup, öğle namazı saatini hesaplamak için şu adımları takip edebiliriz: Öncelikle, gün batımı ile gün doğumu arasındaki farkı hesaplarız (17:55 - 08:22), bu da 9 saat 33 dakika eder. Ardından bu farkı ikiye böleriz (9 saat 33 dakika / 2 = 4 saat 46,5 dakika). Son olarak, bu süreyi gün doğumu saatine ekleriz (08:22 + 4 saat 46,5 dakika = 13:08:30). Yani öğle namazı saati 13:08'dir. Bu hesaplama, Süleymaniye Vakfı Takvimi'ne uygundur. Gün doğumu ve gün batımı saati de uygundur.
Dünyada namaz vakitlerini hesaplamak için farklı takvimler kullanılmaktadır. Ancak, doğru sonuçlar veren takvimlerin bilimsel verilere dayanması gerektiği unutulmamalıdır. Süleymaniye Vakfı Takvimi, Abdülaziz Bayındır tarafından yapılan uzun araştırmalar ve hesaplamalar sonucunda, Kur'an'a uygun olarak belirlenmiştir. Bu takvim, özellikle sabah ve akşam namazı saatlerini belirlemede diğer takvimlerden farklılık gösterir ve gözlem ile Kur'an-ı Kerim'deki ifadelere uygun olarak hesaplanır. Türkiye'de ise Diyanet, Fazilet ve Süleymaniye Vakfı olmak üzere üç farklı takvim kullanılmaktadır. Süleymaniye Vakfı Takvimi, bilimsel hesaplamalarla doğruluğu kanıtlanmış en doğru takvimdir. Süleymaniye Vakfı Takviminin doğru olduğunu zaten birkaç defa Diyanet'te çalışanlar dahi kabul edip biz web sitemizde takvimde gün doğumu ve gün batımı saatini Süleymaniye Vakfı'yla aynı şekilde belirtiyoruz. Ancak ülkemizde bu takvim bir gelenek haline gelip benimsendiği için biz de bunu takip ediyoruz diye belirttiler ancak tepkiler geldiği için korkup sustular çünkü Allah'tan değil kuldan korkuyorlardı. Allah hakkı gizlemeyin diyor. İnsanlar korkudan gizliyorlar. Çoğunlukta hangi taraftaysa insanlar o taraf batıl dahi olsa o tarafı benimsiyorlar. Diğer takvimler ise astronomiye ve Kur'an'a aykırıdır. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, bağımsız ve tarafsız bir kurum olarak Süleymaniye Vakfı Takvimi'nin doğruluğunu ispat eden saatleri kendi web sitesinden paylaşmıştır.
Dünya genelinde ise farklı takvimler bulunmaktadır. Örneğin:
Diyanet Takvimi (Türkiye) resmi takvim olmasına rağmen, astronomik verilere ve Kur'an'a ters düşmektedir.
Fazilet Takvimi, Türkiye'de birçok cami ve müslüman topluluğu tarafından kullanılmakta ancak astronomiye ve Kur'an'a aykırıdır.
Ummul Qura Takvimi (Suudi Arabistan), Suudi Arabistan'da kullanılan bir takvimdir.
Müslüman Dünya Ligi (MWL), uluslararası kabul görmüş bir yöntemdir.
ISNA, Kuzey Amerika'da yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir.
Diğer ülkelerde ise yerel takvimler, coğrafi ve mezhebi özelliklere göre uyarlanmıştır. Örneğin, İran, Pakistan, Endonezya, Singapur gibi ülkelerde farklı takvimler kullanılmaktadır.
Süleymaniye Vakfı Takvimi, en doğru namaz vakitlerini belirleyen takvim olarak kabul edilmektedir.
Namaz, İslam dininin temel ibadetlerinden biri olup, günlük hayatın her anında bir insanın manevi gelişimini sağlamaya yönelik düzenli bir ibadettir. Namaz vakitlerinin doğru bir şekilde belirlenmesi, hem dini inançlar hem de bilimsel gözlemlerle örtüşen bir anlayışla yapılmalıdır. Kur'an'da namaz vakitlerinin belirlenmesine dair çeşitli işaretler bulunmakta olup, doğa olaylarına dayalı olarak bu vakitler açıklanmıştır.
Kur'an'da namaz vakitleriyle ilgili olarak, doğada meydana gelen olaylarla bağlantılı ifadeler yer almaktadır. Örneğin, sabah namazının başlangıcı fecr-i sadık (tan yerinin ağarması) olarak tanımlanırken, akşam namazının başlangıcı güneşin batışıyla ilişkilendirilir. Bu vakitler, aynı zamanda insanların biyolojik saatlerine uygun olarak düzenlenmiş ve günlük yaşamda bir denge sağlamak amacıyla belirlenmiştir.
Sabah namazının vakti, gökyüzünde siyah ve beyaz ışıkların birbirinden ayrılmasıyla başlar. Fecr-i sadık, doğu ufkunda aydınlığın yayılmaya başladığı anı ifade eder. Kur'an'da bu durum şöyle ifade edilmiştir:
> “Sabah vaktini, tan yerinin ağarmasından (fecr-i sadık) günün doğuşuna kadar kıldır.” (Hud, 11:114)
Bu ayet, sabah namazının başlangıcını tan yerinin ağarması olarak tanımlar ve güneşin doğuşuna kadar devam ettiğini belirtir.
Öğle ve ikindi namazlarının vakitleri, gölgenin uzunluğuna ve güneşin konumuna göre belirlenir. Öğle namazının vakti, güneşin en yüksek noktasından batıya kaymaya başladığı andan itibaren başlar ve cismin gölgesi, boyunu geçtiğinde sona erer. Bu vakit, coğrafya derslerinde öğretilen şekilde, günün uzunluğunun yarısına kadar hesaplanabilir. İkindi namazı ise, gölgenin cismin boyunu iki katına çıkmasıyla başlar ve güneş batmadan kısa bir süre önce sona erer.
Kur'an, öğle namazına dair şöyle buyurur:
> "Güneşin zevalinden (tepe noktasından batıya kaymasından) itibaren gece karanlığına kadar namaz kılın." (İsra, 17:78)
Akşam namazının vakti, güneşin batışıyla başlar ve akşamın başlangıcını, yani gece karanlığının girmesini bekleriz. Akşam vakti sona erdiğinde, gökyüzündeki kızıl ışıklar ve beyaz ışıklar, gece karanlığına karışmış olur.
Yatsı namazı ise, gökyüzündeki kızıl ve beyaz ışıkların tamamen kaybolduğu ve karanlığın hakim olduğu zaman başlar. Yatsı vakti, en küçük yıldızların bile görünmeye başladığı, gece karanlığının tamamen kapladığı andır.
Kur'an'da geceye ilişkin şöyle bir ifade bulunmaktadır:
> "Gece karanlığına girildiği vakit namazı kıl." (İsra, 17:78)
Namaz vakitlerinin doğru bir şekilde belirlenmesi, astronomik hesaplamalara dayalı verilere dayanmalıdır. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, gün doğumu ve gün batımı saatlerini astronomik verilerle belirler ve bu veriler doğru sonuçlar verir. Örneğin, Aydın ilinin gün doğumu saati 08:22, gün batımı saati ise 17:55 olarak hesaplanmıştır. Bu veriler, namaz vakitlerini belirlemek için kullanılabilir. Matematiksel bir hesaplama yapıldığında, gün batımı ile gün doğumu arasındaki fark 9 saat 33 dakika olur. Bu farkı yarıya böldüğümüzde, 4 saat 46 dakika elde ederiz. Bu zaman dilimi, sabah namazının son saatiyle öğle namazının başlangıcını belirler. Süleymaniye Vakfı'nın takvimi, bu hesaplamalarla uyumlu sonuçlar verir ve 1 dakikalık bir fark gösterir. Diğer takvimlerde ise bu farklar daha büyük çıkmaktadır.
Allah, Kur'an'da namaz vakitlerinin belirlenmesine dair ipuçları verirken, insanların günlük ritimlerine uygun bir düzen önerir. Örneğin, Taha Suresi'nde şöyle buyurulmuştur:
> "Güneşin doğmasından önce ve batmasından önce Rabbini hamd ile tesbih et."(Taha, 20:130)
Bu ayet, namaz vakitlerinin güneşin doğuşu ve batışıyla ilişkili olarak düzenlenmesi gerektiğini belirtir. Güneşin hareketleri, doğanın döngülerinin bir parçası olup, bu döngüye uygun olarak namaz vakitleri belirlenmelidir.
Namaz vakitlerinin doğru bir şekilde belirlenmesi, hem bilimsel veriler hem de Kur'an'a dayalı bir yaklaşım gerektirir. Meteorolojik ve astronomik hesaplamalar, namaz vakitlerini belirlemek için doğru bir yol sağlar. Süleymaniye Vakfı'nın takvimi, astronomik verilere dayalı olarak doğru sonuçlar verirken, diğer takvimlerin bazı farklar göstermesi Süleymaniye Vakfı'nın doğruluğunu ortaya koyar. Namaz vakitlerinin belirlenmesinde, Kur'an'ın rehberliğinde doğa olaylarına dikkat edilmesi, doğru bir dini uygulamanın teminatıdır.