“İstanbul’dan başka, Bursa, İzmir, Antalya, Adana ve Konya’da mevcut müzeleri gördüm. Bunlarda, şimdiye kadar bulunabilen bazı eserler muhafaza olunmakta ve kısmen de ecnebi mütehassısların yardımı ile tasnif edilmektedir. Ancak, memleketimizin hemen her tarafında emsalsiz defineler halinde yatmakta olan kadim medeniyet eserlerinin, ileride tarafımızdan meydana çıkarılacak olanların ilmi bir surette muhafaza ve tasnifleri ve geçen devirlerin sürekli ihmali yüzünden pek harap hale gelmiş olan abidelerin muhafazaları için müze müdürlüklerinde ve hafriyat işlerinde kullanılmak üzere arkeoloji mütehassıslarına kat’i lüzum vardır.”
diyordu, Mustafa Kemal Atatürk 1931’de Konya gezisi sırasında. Şüphesiz bu dönemler ülkemiz için zor zamanlardı. Ama şimdi, ülkemiz, eksiklerimiz olmakla birlikte oldukça güzel mesafeler almıştır, müzecilik noktasında.

Müze kelimesi, dilimize eski Yunanca ‘Mouseion’ sözcüğünden bozularak geçmiş olup ‘Musa’ların (ilham perilerinin) yaşadığı yer veya bilim tapınağı’ anlamına gelmektedir. Ancak günümüzde müzeler, kültür-sanat içerikli çeşitli eserleri, toplumun hizmetinde, tarih ve bilim bakımından teşhir eden, inceleyen, değerlendiren ve halkın eğitimi için koruyup sergileyen, kâr düşüncesinden uzak sürekliliği olan kurumlardır.

Kişilerin servet ve itibar sahibi olmak istemeleri, güzel eşyaları saklama ve biriktirme duygusu, müzelerin kurulmasını tetikleyen unsurlardan bir kaçıdır. Batıda, XVIII. yüzyılda kurulmuş olan müzeler daha sonraları halka açılmaya başlamıştır. Louvre Müzesi (Fransa), British Museum (İngiltere) ve Berlin Müzesi, Batı’daki önemli ve ünlü müzelerdir.

Türk müzeciliği Aya İrini Kilisesi’nde çeşitli hediyeler ve silahların 1846’da teşhiri ile birlikte başlamıştır. 1871’de ‘Müzeyi Hümayun’ kurulmuş ve 1881 yılında müze müdürlüğüne Osman Hamdi Bey getirilmiştir. Bilimsel kazı yapan ilk Türk arkeoloğu olan Osman Hamdi Bey, Adıyaman (Nemrut Dağı)’da ve Lübnan (Sayda)’da çıkan eserler başta olmak üzere diğer Osmanlı vilayetlerinde yaptığı çalışmalarla keşfettiği eserleri İstanbul’a taşımıştır.

1944 yılında, müzelerimizin bağlı bulunduğu kurum olan Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü yapılandırılmaya başlanmıştır. 1950 yılından itibaren de Türkiye’mizde müzeler gelişmeye başlamış ve günümüzde, ülkemizde üç yüz yirmi kadar müze bulunmaktadır.

***

Bölgemizde, Ereğli ve Amasra Arkeoloji Müzeleri ile Çanakçılar Seramik A.Ş. Müzesi, bölge insanımızın bilinçlenmesi noktasında önemli görevler üstlenmektedir. Şüphesiz müzeler, insanımız ve sanatçılar için ilham kaynağı olan mekânlardır. Bölgemizdeki müze sayısı ne kadar fazla bir şekilde artarsa, insanımızın da o nispette kültürel hayatında değişiklikler oluşturacağı bir gerçektir. Bir müze kurulabilmesi için, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne 2863 sayılı yasanın 26. maddesi uyarınca resmi olarak, müracaat edilebilir:

‘Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişilerle vakıflar, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan izin almak şartıyla kendi hizmet konularının veya amaçlarının gerçekleştirilmesi için her çeşit kültür varlığından oluşan koleksiyonlar meydana getirebilir ve müzeler kurabilir.’

Her şeyden önce, Devrek’te kurulacak bir müze;


· bölgede milli şuurun şekillenmesinde ve artmasında çok önemli bir rol oynayacaktır. Çünkü müzeler ulusun kültür gücünün sembolleridir.

· İnsanımızda, toplumsal değerlerin artmasına

· ve kendi toplumunu, kültürünü ve tarihini daha iyi tanımasına yardımcı olacaktır.

· Halkın boş zamanlarını görerek, gezerek ve öğrenerek değerlendirmesine katkı sağlayacaktır.



Özellikle Devrek’in Milli Mücadele yıllarında oynadığı rol çok önemlidir.


Devrek’imiz bu noktada Abdullah Sabri Efendiler, Muharrem Beyler, Hüseyin Başocakcılar ve daha nice vatan evladı yetiştirmiştir. Kurulacak müzenin etnografya salonunda bölgemizin İstiklal Savaşı ve Milli Mücadele seksiyonunda tüm bu kahramanların mücadelesi ve onların bizlere intikal ettirdiği eşyalar sergilenecektir.


Hatta kurulacak müzede, bir Rüştü Onur seksiyonu da unutulmamalıdır.


Dünyaca ünlü olan bastonumuzun, daha kiren ağacından ilk ham halinden son aşamasına kadar geçirdiği evrelerin gösterildiği, sergilendiği bir salon herhalde müzenin en ihtişamlı bölümlerinden biri olacaktır.

Yine Devrek’imizin yakın geçmişinde ekonomisinde ve kültür hayatında önemli rol oynamış tüm etnografik malzeme yanında Devrek köy ekmeğinin ve Devrek cevizli helvasının, Devrek simidinin yapılış evrelerinin sergilenmesi ziyaretçileri etkileyecek kısımlardan biri olacaktır.

Devrek’in folklor, halk sanatı ve gelenekleri noktasında bu örnekleri çoğaltmamız mümkündür…

Şüphesiz müzenin diğer can alıcı kısmı ise arkeoloji seksiyonu olacaktır. Ne yazık ki halkımızın bilinçsizce davranışları yüzünden, Devrek ve çevresinden bulunmuş olan tarihi eserlerimiz tahrip edilmektedir. Halkımızın Devrek’te kurulacak müze müdürlüğünün bilinçlendirme çalışmalarıyla, bölgedeki tarihi eserler, müzeye satın alma ya da hibe yoluyla kazandırılabilecektir.

Yine bölgede yapılacak bir arkeolojik kazı ile de keşfedilen eserler en güzel bir şekilde müzede sergilenecektir.


ü Devrek, Zonguldak Bölgesi’ndeki en eski yerleşim birimi yani medeniyetin ilk filizlendiği yerdir. Bu konuda, ileriki haftalarda detaylı bilgiler yazacağım. Durumun böyle olması, Devrek’i, arkeolojik açıdan oldukça değerli ve önemli kılmaktadır.


Peki, Devrek’te inşa edilecek müze binası nasıl olmalıdır?


Bilindiği üzere bundan yirmi, otuz yıl önce Devrek’imizde çok güzel geleneksel mimari ile yapılmış, ahşap, bir, iki ya da üç katlı evlerimiz vardı. Ancak inşaat sektörünün ilerlemesi ile bölgemizdeki bu evler müteahhitler ve yöre insanımızın elleriyle ne yazık ki bilinçsizce betonarme apartmanlara dönüştürüldü. Şimdi, Devrek’te böyle ahşap yapılar belki bir, iki tane kaldı. Dolayısıyla müze binası, eski Devrek’i tüm ihtişamıyla yansıtacak ve geleneksel mimari ölçülerine uygun bir yapı olmalıdır.

***

Sözün özü;


Zamana dokunan sımsıcak, öğretici, eğitici yapılardır, müzeler…
İnsanoğlunun vücuda getirdiklerini zaman tünelinde izlemek, hissetmek, duygulanmak ve heyecanlanmaktır, müzeler…
Gizemli dünyalara, hislere dokunmak ve kapılmaktır, müzeler...

Devrek’te bir müze kurulması ne kadar elzemdir.


Kalın sağlıcakla…