Bir aydır Antakya’da idim. İşimle uğraşırken bir taraftan da çevrede olan biteni gözlüyordum. Antakya, Hatay küçük bir bölge olmakla birlikte Türkiye’nin gerçek yapısını çok iyi yansıtıyor. Hatay’da Arap Aleviler, Türk Sünniler, Gaziantep tarafında Kürtler yaşıyor. Halk içinde hiç kimsenin diğeri ile bir sorunu yok. Gerçek şu ki farklılıkları başkaları kaşıyor. Aleviler eskiden beri CHP’lidir. Ama geçen seçimlerde bir de bağımsız aday çıkarmışlardı. Türkler son zamanlarda DYP ve ANAP’tan MHP’ye doğru kaydılar.

Antakya Belediye Başkanı CHP’lidir. İris Şentürk. Bu gidişimde kendisi ile görüşmek istedim. Özel kalem sekreteri bana “Ben yardımcı olayım” sözünü birkaç kez tekrarlamaktan başka bir şey yapmadı. Görüşemedim. Halbuki sayın başkanın ev ve cep telefonlarını biliyordum. Üstelik çocukluktan benim mahalle arkadaşımdı. Aynı zamanda ailesi çok yakın bir akrabamın aile dostudur. Buna rağmen normal yollarla görüşmek istedim.

Antakya’da resmi yerlerde işinizi görmek için bir torpilinizin olması gerekir. O yoksa birkaç lira rüşvet vermeniz gerekebilir. Bu boyut büyük şehirlerde olandan daha ileri durumdadır. Örneğin Ziraat Odasında torpili olmayan, rüşvet vermeyen köylüler eşek muamelesi görürler. Ben de işim yüzünden orada, kalabalığın arasında bulundum. Köylüler dışarıda tutuluyor. İşlemin yapıldığı oda kapıları kilitli. Görevli bir tomar kağıtla gelip sözüm ona sırası gelenleri, işlemi bitenleri çağırıyor. “Hep aynı isimleri okuyorsun” diyen bir köylüye açık açık “Çünkü onların torpilleri var” deme küstahlığını bile gösteriyor.

Trafikte yapılan ehliyet ruhsat kontrollerinin birinde, bir köylü polise ehliyeti ile birlikte iki milyon lira uzatmış. Polis parayı alıp ehliyeti vermiş ve göndermiş. Araba çalıntı mıdır, bakımı yapılmış mıdır, sürücü katil mi, hırsız mı, hiçbir soru ve kontrol yok. Buna benzer bir olayı İstanbul’da Bağdat Caddesinde de yaşadım. İki araç kırmızı ışıkta geçiyor. Polis yalnız bir aracı durduruyor. Durdurulan aracın sürücüsü “O da geçti” diye itiraz ediyor. Polisin yanıtına bakın: “O geçer; çünkü o Mercedes.” Kim bilir içinde kim var değil mi, durdurup başını belaya mı soksun?

Seçim heyecanı tam hız sürüyor; en azından adaylar için. Adaylar eskiden olduğu gibi bol keseden vaatlerde bulunuyorlar. Halkın bir bölümü seçeceği adaylardan taleplerde bulunuyor. Bunların bir kısmı haklı talepler. Ama bazı talepler var ki tam olarak kırmızı ışıkta geçme hakkı olarak tanımlanabilir. Diyorlar ki “İleride bana torpil yaparsan, kırmızı ışıkta geçince ses çıkarmazsan sana oyumu veririm.” Çoğu kişi hala ayrıcalık peşinde. Bence sorunun büyük parçası burada. Asıl değişmesi gereken zihniyet budur. Bundan güç alanlar istediklerini yapabiliyorlar. Polis o yüzden rüşvet alıyor. Köylü torpillilerin işlerini bitirmesini bekliyor. Mercedes o yüzden kırmızı ışıkta geçip ceza yemiyor.

Cem Uzan Motorola’ya olan borçlarını ödememiş. Çoğu kimse oylarını bu nedenle ona veriyor. Çünkü Türkiye’nin borçlarının altından ödeyerek değil ödemeyerek kalkılabilir. İşte bir kırmızı ışıkta geçme hakkı örneği daha.

Bir polis memuru arabasını yol ortasına park edip trafiği aksatan, sonradan milletvekili olduğu anlaşılan kişiye ceza yazmak istediğinde tartışma çıktı. Milletvekili cezayı ödemek istemedi. Polis daha sonra amirlerinin telkini ile cezayı geri çekmek zorunda kaldı. Ceza ödenmedi. Bu seçimlerde CHP’ye oy vermek için kendime bir neden buldum. Deniz Baykal iktidar olursa milletvekillerinin dokunulmazlığını kaldırmak vaadinde bulunuyor. Bunun için partisinin milletvekili adaylarından noter tasdikli taahhütname aldığını gerine gerine söylüyor. Aslında böyle yaparak farkında olmadan adaylarının hiçbirine güvenmediğini taahhüt etmiş oluyor.


M. Sinan Gür
24.Ekim.2002