“Kralın biri tebasıyla birlikte topraklarında dolaşırken, dağlarda, derme çatma küçük bir çoban kulübesinin bile olmadığı ıssız bir alana gelmiş... Kralın aşçısı feryat etmiş: Soylu sultanım, ben damağınızı tatlandırmak için buradayım. Fakat erzak depomuzda tuzun zerresi bile yok. Ve tuzsuz yemeğin tadı çok kötü olur. Sultanım ben ne yapacağım?.. kral cevap vermiş: En yakın kasabaya dön. Orada tuz satan bir tüccar bulacaksın. Fakat doğru fiyatını ödemeye dikkat et ve normalinden bir kuruş bile fazla verme... Aşçı krala şaşkın şaşkın bakmış: Soylu sultanım, bu dünyadaki herkesten daha fazla paraya sahipsiniz. Tuzu biraz fazla ödeseniz ne olur?... O biraz fazlalık sizin için nedir ki?... Kral kaşlarını çatarak cevap vermiş: Dünyadaki haksızlığa asıl yol açan bu küçük şeylerdir. Küçük şeyler sonuçta bir gölü dolduran su damlaları gibidir. Dünyada büyük haksızlıklar bu küçük şeyler gibi başlar. Bu nedenle git ve tuzu normal fiyatından al...”

Bu bir kıssadan hisseydi sevgili dostlar... Aşçı tuzu normal fiyatından aldı mı, almadı mı bilmiyoruz, bildiğimiz bir şey varsa: Kral hakça davranmış... Kimliğimiz ve mesleğimiz ne olursa olsun, başkasının hakkına ve emeğine saygı duymak zorundayız. İnsan olmanın temel şartı bu, öyle değil mi?...

Geçen gün semt pazarlarından birini dolaşıyorum... hani şu her tarafta kurulan pazarlardan biri... ne ararsan var pazarda... Çeşit çeşik giysiler... Sebzeler, meyveler... El yapımı reçeller, turşular... her damak zevkine göre zeytinler, peynirler... Akla gelebilecek her şey... Metreyle kumaş satanlar bile var... Onlarca ürünün ardında, onlarca emek var diye düşündüm... canım hiçbir şey satın almak istemedi... Yalnızca seyretmek geçti içimden; satıcıları, dolaşanları, yerlerde, tezgahlarda alcı bekleyen binbir çeşit ürünleri... tarlayı süren, tohumu eken, börtü-böceği ayıklayan, suyu veren, sütü sağan, kumaşı dokuyan, yükleyen-taşıyan eller geldi gözümün önüne her bir tezgahın, serginin önünden geçerken... Dökülen ter, çekilen zahmet, harcanan zaman ve emek kendini gösteriyordu iğnede-iplikte bile... Alıcılar telaşlıydı... madem pazara gelmişlerdi, ürün bol, çeşit çoktu... Öyleyse alacaklarının hem en iyisini, hem de en ucuzunu almak en doğal haklarıydı... çatır çatır pazarlık edenler gördüm satıcılarla... Bir bağ maydanozun fiyatında bile yapılan küçücük indirim onları öyle mutlu ediyordu ki... Ee para kolay kazanılmıyordu tabii... Kolayca da harcanmamalıydı...Kimi satıcılar hemen fiyat kırıyor, kimileri die inatla kırmıyordu...

“Az ötede domatesi bir milyona veriyorlar, sende niye birbuçuk milyon ?..”

“ O zaman ordan al Beyamca!..”

Adamcağız hiç sesini çıkarmadı. Ben olsam sinirlenirim “amca” lafına...

İnsanlar birbirlerine bu şekilde hitap etmiyorlar mı cinlerim tepeme çıkıyor...Bay-bayan, hanımefendi, beyefendi, siz... gibi kelimeler dururken, sanki akrabaymışız gibi, “Abla, anne, dayı, amca...” şeklinde konuşulması hiç hoş değil... Her neyse!.. Bir hengamedir gidiyor pazarda... Fiyatı ucuz tutup, maydanozun, terenin destesini ince saranlar mı ararsınız, pahalı sattığı halde sebzeyi-meyveyi seçtirmeyip, çürükleri dolduranlar mı?.. Teraziye eliyle ağırlık yapan, kumaşı keserken – kâr kârdır deyip- makası birkaç santim kendinden yana kaydıran satıcıları bile gördüm... Bu arada satıcının başının kalabalığından yararlanıp, torbasına bir-iki adet meyveyi fazladan koyan alıcılar da gözümden kaçmadı...

Hakça davranıp davranmama, emeğe saygı duyup duymama gibi kavramlar iç içe geçmişti o gün Pazar yerinde... Öyle ya da böyle bir şeyler kendini dengeliyor diye düşündüm... Ama pazarın bittiği yerde kurulmuş kitap sergilerine karşı aynı hoşgörüyü gösteremedim... Biliyordum ki bu kitaplar, korsan yayıncıların sattığı kitaplardı... Kitapçıda satılanın neredeyse yarı fiyatıydı... Önümde iki seçenek vardı: ya ucuz kitap bulmanın sevinciyle alabildiğim kadar alacaktım, ya da hiçbir kitap almamakla, böylesine usulsüz yollara baş vuran kişileri, en azından kendi adıma cezalandıracaktım... Gözümün önüne, onlarca şairin,yazarın-çizerin, bilim adamının o kitabı oluştururken nasıl emek verdikleri, ne sıkıntılar çektikleri geldi. Ve ikinci seçeneği seçtim, hiçbir kitap almadan uzaklaştım...

Sizde öyle yapmaz mıydınız?...

Ne demişti öykümüzde padişah aşçısına: “Dünyada büyük haksızlıklar bu küçük şeyler gibi başlar. Bu nedenle git ve tuzu normal fiyatından al...”