Anlamak beğenmenin başlangıcıdır. -Spinoza |
|
||||||||||
|
Adalet; üreten ve paylaşan köleci toplumun işidir. Adalet gibi bir anlamın eyleme dönüştürülmesinde nasıl davranılır olacağına ilişkin öncel bir bilme yoktur. Adaletle olacak yetkince bir davranışı gösteren çizimin; daha baştan beri verilmekle tarifi edilmiş bir şema şekli, yoktur. Olamaz da. Nasıl ve ne şekil üretip; nasıl paylaşıyorsanız; ortaya çıkan üretim paylaşım tipine göre iradi adalet fikri ediniyorsunuz. Tarih boyunca üretme ve ürettirme ilişkiniz. Sahiplik ve sahip kılma ilişkiniz; paylaşma ve paylaştırma ilişkiniz hep değişmiştir. Bu değişen ilişkilere göre irade ve adalet kavramını ortaya koyan mücadele şekliniz de değişmiştir. Mücadele şeklinin ilk tipi; yorum, mezhep içtihat vs. adı altında dinlere karşı olmuştur. Mücadelenin meşruiyet şekli de değişmiştir. Meşruiyet kavramı zihinsel bir geri bağlanım güden ilkedir. El’den önce ortak kültür, ortak üretim ilişkisi, ortak bilinç, ortak hafıza, ortak yaşam birliği, ortak sahiplik, ortak benliğin ortak irade ve takdiri vs. vardı. Ortaklaştıran yapılar arası üretim hareketi bir tür biyo kültür olan “insanı” da ortaya koymuştu. İnsan kolektif oluşun ürünüdür. Köle ve efendi olan durumsa özel mülkiyetçi ortaklık tanımaz köleci ilişkinin ürünüdürler. Burada şu tespiti de yapmak zorundayız. El öncesi kolektif yaşam hiçbir zaman bilimsel düşüncenin ışığında serpilip gelişmemiştir. Böyle bir şans karşılaşmasına hiç denk düşmemiş olmakla birlikte; sürece yön veren ana ve temel meşruiyet olmakla; bu süreç sezgisel, zorunlu, kaba bir ortaklaşmadır. Meşruiyetten kopan süreçle dinler, meşruiyet yerine El’i koymuşturlar. Güya El’in sözünü meşruiyet diye koymuşlardır. Karşıt düşüncede El olmayanla söylenip, El görünümlü yorum ve mezhepler düalizmi içinde meşruiyetini bulmağa gayre etmiştirler. İnşacı geçmişten beri kesikli sürekliliği olan kolektif geçmişli temel; günümüze yakın bir süre içinde ancak “emek ve emek gücü” ekseninde bilimsel bir temele oturmakla, bilimsel meşruiyet bulmuştur. Doğal kas gücü kolektif süreçle ancak emek ve emek gücüne dönüşmüştür. Emek ve emek gücü geçmişinde ve şimdi daima kolektiftir. Kolektif emek kişisi yetenekle, kişiler üzerinde parçalanan mutlaka ihtiyacına ve yeteneğine göre olan kişisi sahipliğe dönüşmüştür. Gerçekliği, tarihselliği, öncel oluşu bulunmayan; öncel belirlenimle “mal, mülk sahipliğini meşruiyet kılan El” anlayışından doğan sahiplik yerine; “kolektif mirası ve kolektif kesikli sürekliliğin gücünü, sahipliğini esas alan referansla “emek ve emek gücü üzerinde” kişisel sahiplikler; ekseni çevrim edilmiştir. Meşruiyet; düşünce ve eylemlere onaylatılmakla yapabilirliğe referansı olur. Önce olana göre, temel olana göre bağıntılı olması gereken demektir. Meşruiyet akla ve dayanışmaya kesikli sürekliliğini veren anımsatmadır. Bu nedenle meşruiyet hep kendisini, geri bağlanım yasasını arar. Adaletse kendisini bir geri bağlanım yasasına göre değil de kendisine göre tanımlar. Yani üretim şeklini, üretim ilişkisini, sahipliğini ve sahiplik iradesini, sahipliğe göre paylaşımını hep kendisine göre tanımlar. Erkek, kadının üzerinde bir hakka sahiptir türü adalet anlayışı böylesi bir adalet anlayışıdır. Adalet; meşruiyet te yani ilk olanda, tarihsel olanda kopmanın sonucudur. Hep meşruiyete göre olamamayı düzeltmenin yansımasıdır. Adalet ulamı oligarşiyle birlikte bir süre sonra hep değişime uğramıştır. Ne dinler, ne sistemler yetkin bir adalet ortaya koyamazlar. Meşruiyetten sapan köleci sistem; kadın erkek arası meşruiyette adaleti erkeğin kadın üzerinde hakkı olarak da tanımlar. Meşruiyeti yanlış yargılar üzerine koyar. Ya da meşruiyeti köleci düzene göre olan doğru yargılar üzerine koyar. Ama köleci sistemin kendisi adaletse de, meşruiyet değildir. Kısaca İlah meşruiyet ligin kaynağı iken El meşruiyet siliğin kaynağıdır. Bu nedenle El adil ve adaletlidir. El kolektif sistem içine meşru olamadığı için Elohim gibi Adl veya adaletli, acıyan, merhamet eden, lütfeden vs. olmuştur. İlahın acıyacağı, merhamet edeceği, adaletli olacağı, lütuf edeceği durumlar söz konusu değildir. Ya da El’in Adl. olduğu konular, ilahın konusu olmamakla zaten farkında olunmayan adaleti bir durumdurlar. Adalet mutlak değildir. Adalet şimdiki sahiplik, şimdiki ürettirme ve paylaştırma ilişkinize göre olanı ortaya koymakla tanıdığımız bir ulamdır. Siz şimdiki ürettirme, sahiplik ve paylaştırma işinizle adalet adına neyi nasıl ortaya koyuyorsanız koyarsınız. Ancak burada sizin de keyfiniz üzerinde olan bir nedenle, isteseniz de istemeseniz de sizin dışınızdaki temel nedenlerden ötürü sürecin kendi aksamaları ve sürecin kendi çelişkileri içinde sürecin kendi düzeltme rotorlarını da (döneçlerini de) ortaya koyarsınız. Siz de sürecin bilincindeyseniz bu bilince göre süreci; en az sürtüşen süreç akışması haline getirirsiniz. Sistem köleci ve de kapitalist sistem olduğuna göre sistem daha çok efendilerin yararını gözeten süreç olması ile ideale yakın olmayan; mutlak olmayan; düzeltilmeye; özellikle de üretici emek veren kesimlerce mücadelesi verilmeye muhtaç bir köleci kapitalist adalettir. Şimdiki ürettirme, paylaştırma ve sahiplik süreçleri insanı-insana (kendisine, emeğine ve bilincine): insanı-topluma (kolektif emeğe-kolektif güce-kolektif hafızalı bilince) ve insanı doğaya (bilime-bilgiye nesnel oluşa-zorunluluğa) yabancılaştırmıştır. Kalite olarak herkese göre değildir.
İzEdebiyat yazarı olarak seçeceğiniz yazıları kendi kişisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluşturmak için burayı tıklayın.
|
|
| Şiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleştiri | İnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babıali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratıcı Yazarlık | Katılım | İletişim | Yasallık | Saklılık & Gizlilik | Yayın İlkeleri | İzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Girişi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
İzEdebiyat bir İzlenim Yapım sitesidir. © İzlenim
Yapım, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
İzEdebiyat'da yayınlanan bütün yazılar, telif hakları yasalarınca korunmaktadır. Tümü yazarlarının ya da telif hakkı sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadır. Yazarların ya da telif hakkı sahiplerinin izni olmaksızın sitede yer alan metinlerin -kısa alıntı ve tanıtımlar dışında- herhangi bir biçimde basılması/yayınlanması kesinlikle yasaktır. Ayrıntılı bilgi icin Yasallık bölümüne bkz. |