Katı haldeki bir özdeki belirmenin firen etkileri sağlam ve kuvvetli olmakla katı halin enerji akışları yani zamanları; adeta dururmuş gibi oluşla durgun akarlar. Katı hal düzlemli özdeksel davranışlar; demirden, cıva durumuna dek, çeşitli özellikli hal boyutlarının içinde olurlar.

Işık hızında akan enerji, ultra yüksek devingenlik içinde; görünmez olurlar. Özdek sıvı haldeyken sıvı durumun viskotesi (moleküler enerji akışlını) hayli ivmeli oluştan ötürü hızlı ya da, ağdalı durumların akışına dek çeşitlilikteki girişme ve giriştirmelerin kendi özelliklerini gösterirler.

Su akışlını sizi sürükleyip yüzdürürken; ağdalı olan bataklık akışlını sizi, çeker ve yutar. Bataklık kendi girişme yüzey olaylarının çoğunu yutmakla; giriştirmeyi kendi içindeki koşullarıyla belirlerler.

Üzerinde akım geçen tel bu akıma karşı direnç gösterir. Tel ve elektriğin elektronları arasında, direnç ile tel elektrik girişmesi, firen dediğimiz sürtünme olaylarını başlatırlar. Neden? Telin molekül hareketi tel içinde çok az yer değişir olmasıyla, yavaştır. Buna karşın elektrik; saniyede yüz binlerce kilometre hızla hareket eder.

Telin molekülü; elektrik elektron devinmeli hıza karşı, durgun ve devinmesiz gibi davranır. Bu da tam bir eylemsizlik hareketidir. Yani firen etkili sürtünmedir. Yavaş devinmeli tel molekülü, elektrik hızına karşı koyup; elektrik hızını durdurmak isterken; elektriğin hız enerjisi de tel molekülü içine yansıyışla tel molekülünü harekete geçirmek isteyecektir.

Bu demektir ki duran cismin durmak istemesine karşın, hareket eden cisim de harekete devam etmek isteyecek. Bu iki zıtlıktan ötürü; çatışma, çelişme, sürtünme (firen) olayları başlayacaktır. Sürtünme demek, engellenen enerjinin; kendisine akış yapacak başka yollar bulmasıyla akış yapması demektir. Hızlı elektrik hareketinin bir kısmı, telin molekül hareketine transfer olacaktır.

Telin elektron hareketi içine yansıyan, telin molekül hareketi içine küple olan hızlı elektik fotonu; tel içine transfer olan devinim; enerjinin bir akış yoludur. Her bir akış yolu ve akış türü de, hem kendi üzerine; hem çevresine başka bir potansiyel durum ve efekt olmak, demektir. İşte birkaç efekt.

Tel ısınır. Kimi durumlarda tel kızarır. Tel, kızarmayla ısı ve ışık verir. Telin çevresinde alan oluşur. Tel sargı biçimindeyken içinde akım geçiyorsa bu sargı etrafında EMK oluşur. Tel içinde ters hareketler oluşur. Dirençten ötürü tel kopar. Telde akım kesildiği andan itibaren bir süre tel içinde akım akmağa devam eder. Bu akım, sargı içinde akım geçerken sargı etrafında oluşan manyetik EMK’dan ötürüdür. Kesilen akıma karşın tel çevresindeki EMK tel içine yansır veya tel çevresindeki EMK tel içine kuplaj olur. Böylece çevreye yansıyan enerji, yeniden tel içine yansıyışla akan enerjidir. vs.

Tel üzerindeki geçen akım olayına bakarsak; telde bir girişme vardır. Tel ile elektrik akımı girişmiştir. Elektrik akımı tel içinde ve tel üzerinde akmak ister. Tel de bu akmaya karşı koyar, buna direnç (firen ya da sürtünme) diyoruz.

Tel, akıma nasıl karşı koyar? Bunu bir iki yönüyle belirteyim. Tel molekülü, akan elektrik akımındaki elektronlarla karşılaşıp, çarpışırlar. Bu nedeniyle, tel elektronuyla elektrik elektronları arasında bir sürtünme başlar. Bu hem bir geri yansımadır. Hem birbirine bir enerji aktarmadır. Hem bir enerji kaybetmedir, vs. oluşla süreçler aynı anda belirişle karşılaşırlar ve girişirler.

Akan elektrik enerjili sürtünme, tel üzerinde; tel elektronuyla birlikte ısı, ışık gibi enerji türlerine dönüşürler. Fren enerjisiyle kaybolan bir kısım enerji, ısı enerjisi oluşla çevreye yayılırken; yine bir kısmı da ısı enerjisi olarak elektron hızlanmasını artırmakla ışık enerjisine dönüşen parlamayı yaparlar. Ortam karşılaşmalı girişmeye katılır. Tel ve elektrik bu sürtünme ile birbirinin foyasını ortaya çıkarır.

Işık enerjisi ortam girişmesi içinde bunlarla kalmaz. Fotosentez olaylarına katılmaktan tutunuz da suyu buharlaştıran enerji şekillerine dek, bir yığın süreç içi girişme ve giriştirmeleriyle tuzaklanırlar.

Üzerinde akım geçen teldeki sürtünmeden, transferle (çarpışmaktan ötürü molekül hızlanması kazanan tel molekülü) devingenleşir. Böylece ısınan teldeki katı ve sıkı bağlı molekül hareketi viskote benzeri molekül kayma ve yuvarlanmalarıyla, hızlanır. Bu hızlanma içinde tel tüm şeklini bozmazsa da bir boy uzamasını, tel genleşmesini mutlaka yapar. Bu süreçlerdeki olay, bir girişmenin kendi üzerine etkisidir (yansımasıdır). Tel ergime yapabilir. Tel yanarak özellikçe bozula bilir de.

Teldeki boy uzaması ve genleşmesi de; tel yüzey gerilimi ve yüzey geriliminin artması demektir. Siz bir torbaya kumaş parçalarını iyice basarak doldurursanız, torba yüzeyi gerilir. İşte telde de olan budur.

Tele bastırılarak dolan ve telin yüzeyini geren şey; tel elektronlarının sürtünme ve ısı etkisiyle hızlanıp telden kaçmak istemekle yüzeyine yaptığı genleştirme ve telin boyunu uzatan basınçtır. Yani tel iç hacminin armasıdır. Hacim artışıyla tel, kendi yüzeyini gerer. Telin içinde geçen akım ihmal edilse de, akım tel içinde bir alan kaplar. Bu kaplanan alanda tel yüzeyi gerilimine olacak minimal katkıyı verir.

Tel olaylaşması içinde ısı, ışık, yüzey gerilmesi; kızarma, boyunun uzaması, telin genleşmesi vs. hem niceliksel değişmenin yeni yeni girişme başlanışlarıdırlar. Hem de “ tel olaylaşmasının kendi üzerine kendi etkisidirler”. Isı ortaya koyan firen, ısınmasından dolayı firen tutmaz olur. Bu, firenin kendi üzerine kendi etkisidir. Bu türden girişme durumlarda, telin; kendi olay ufkunun kendi üzerine bir etkisi olmakla, telin kendi olayında, kendisinin; etkilenmesidir. Yani kendi gölgesinin kendi üzerine düşmesidir.
Başka boyut ve düzlem içinde akma

Kısaca gerçek hayatta bir girişme, firen etkisini ortaya koyar. Bu çarpışmadır şudur budur. Firen etkisi hem bir is transferidir. Hem enerjiyi çeşitli şekillerde akıtma durumu ortaya koyan durumdur. Hem kısmen hareketi durdurandır. Bu girişme de firen etkisi birçok enerji beliriş yol ve yöntemlerine dönüşürler.

Firen etkisi tıkaç görevi yapar. Aynı anda tıkaçlanan enerjinin de tıkaca karşın, tıkacı aşan yeni kaçış yolları ve yeni akış yolları bulması demektir. Suyun kendisini engelleyen kayanın üzerinde yuvarlanıp, çevresinde dolanması gibi. Bu dahi, akış yapan enerjinin tıkacı aşmak için akan erkenin başka boyut ve düzlem durumlu kendi olaylaşmaları içine geçmesi demektir. Söz gelimi ısınan tel direnci içinde dirençle karşılaşan akan enerji, ısı ve ışık türü akışlınlar başka düzlemli boyutun olaylarına dönüşürler.

İşte direnç tıkacını aşmak için ısı ve ışık gibi özellik kazanma durumuyla engellenen enerjinin kendi akışına devam etme durumuna özdeğin başka boyut ve düzlem durumuna geçmesi diyoruz. Bu türlü başka boyut ve durum, bambaşka yepyeni bir girişmenin özellik bağıntısıdırlar.

Tıpkı sosyal elci totem alanlı, totem meslekli sosyal enerji akışı; gruplar arası ilişkiyi yasaklayan totem yasalardan ötürü tıkaçlanır, frenlenirler. Bu tıkaç ve firen olan girişme karşısında sosyal enerji kazanç ve kayıplarına uğrayışla, akan sosyal enerji; kendisine yeni yol bulacaktır. Bu yeni yol üzerinde akış totemi sosyal enerjinin viskotesi olacaktır. Bu yol tarihi ittifaklar yoludur. İttifak üzerinde akan sosyal enerji; sosyo- toplumsa enerjisinin akışına dönüşecektir.

Bir elektron hareketi davranışının, başka düzlem ve boyut içindeki girişmesiyle; totem alanlı sosyal enerjiye dönüşmesini anlamanın zorluğunu, kendi bilişti süreç evrimlerimden bilmekteyim. Organik düzlem süreçleri var olmadan sosyal enerji düzlemi oluşamazdı. Elektron davranışlı özdeki enerji akışı olmadan da, organik düzlem böylesi bir akışı kotaramazdı. Tek yanlılık yoktur. Girişme, ilişkinlik vardır.

Tel içindeki elektriki, hareketin yavaşlaması veya hareketin durması türü girişme noktalı kesim yoğunluğundaki çatlak, patlakların da kurtulma yapan bir kısım kesim modülesi, ısı ve ışık gibi enerji boyut durumlarına dönüşürler. Enerji kaybedilir, enerji kazanılır. Elektrik akımı enerji kaybederken; ısı, ışık gibi devinme türüyle tel elektronu enerji kazanır. Bunlar zayii oluşla kaybedilen enerjidirler.

Yani zayii (özdeğin bir durumuna göre özdeğin o durumunda harcama yapması, kayıp yapması) demek; elektriğin hep elektrik olarak, kalmaması demektir. Elektriğin, ya da elektronun hep elektrik yükü olarak; alan olarak; kalamaması demektir. Özdeğin bin bir hal içinde olması demektir. Bu tıpkı insan emek enerjisinin, ortam girişmeli enerji türleriyle; bir düzlem içinde, otomobil olması gibidir.

Sürecek