Pompei’nin o kendinden emin mağrur halkı komşu oldukları çevre ülkelerde yaşayan insanların inançlarına anlam veremiyordu bir türlü, Hatta onların ritüellerini pek çok açıdan yetersiz bulan iradesi, kendilerini doğrudan doğruya açıkça eleştirmekten kaçınmıyordu. Kibir ve azamet nedeniyle bağlanan basiretleri hemen yanı başlarında için için kaynamakta olan Vezüv’ün hareketliliğini iş işten geçmeden zamanında anlamalarına engel olmuştu. Vespasian tapınağındaki mermer kaidelere yontulan tanrı heykelleri ve onları korumakta olan savaşçı figürlerini, övünerek bilim ve sanatta kendilerinden başka hiçbir topluma nasip olmayacak ve her şeyiyle neredeyse mükemmelliğe ulaşmış bir uygarlığın genetik algılamasında yatan dâhiyane ürünleri olarak takdim ettikleri bir sırada gerçekleşti o elim patlama. Olan olmuş, taşlaşan yüreklerin, taşlaşan vücutları sanki gelecek nesillere izahı güç bir şekilde kaydını düşmüştü artık. Arenalara atılan insanların ahı mı tutmuştur yoksa batıya olduğu kadar hedef gözetmeksizin aynı şekilde doğuya da yayılma sevdasına kapılmış, ulaştığı her yere huzur yerine kan ve gözyaşı götürmüş bir anlayışın, kendi gerçekliğiyle yüzleşmesine neden olan o nadir doğa olaylarının ortaya koyduğu fırsatlar örgüsü müdür bu? Cevabı hangi şekilde verilirse verilsin şurası bir gerçek ki tarihin seyri içinde uygarlıkların kendi coğrafi bölgelerinde geçmişten devraldıkları belli bir duruşları bulunmakta. Bunu yok farz ederek sırtını tıpkı Pompei Halkı gibi kendisine güven duyulamayacak dağlara emanet edip yaslayacak olanlar bu kez geçmişten farklı olarak iletişimin bunca hızlı olduğu ve üstelik ahlaki ve moral değerlerin tepe yaptığı bir dünyada karşılarında ancak Hades’in yalnızlığını bulacaktır.

Aydın AKDENİZ