..E-posta: Şifre:
İzEdebiyat'a Üye Ol
Sıkça Sorulanlar
Şifrenizi mi unuttunuz?..
Cumhuriyet fikir serbestliği taraftarıdır. Samimi ve meşru olmak şartıyla her fikre saygı duyarız. -Atatürk
şiir
öykü
roman
deneme
eleştiri
inceleme
bilimsel
yazarlar
Anasayfa
Son Eklenenler
Forumlar
Üyelik
Yazar Katılımı
Yazar Kütüphaneleri



Şu Anda Ne Yazıyorsunuz?
İnternet ve Yazarlık
Yazarlık Kaynakları
Yazma Süreci
İlk Roman
Kitap Yayınlatmak
Yeni Bir Dünya Düşlemek
Niçin Yazıyorum?
Yazarlar Hakkında Her Şey
Ben Bir Yazarım!
Şu An Ne Okuyorsunuz?
Tüm başlıklar  


 


 

 




Arama Motoru

İzEdebiyat > İnceleme > Dil > Aziz Dolu




23 Haziran 2023
Kaşgar'dan Karaman'a Türkçemiz  
Aziz Dolu
Türkçe, Japonca, Atatürk...


:DBD:
Doğu Türkistanlı büyük bilgin (âlim) Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügât’it Türk adlı ölümsüz eserinin Türk dili, kültürü ve bekâsı açısından ne kadar önemli olduğunu belirtmemize gerek yoktur. Söz gelimi bir “sagun” sözcüğünü ele alalım. Günümüz jeopolitiğinde Doğu Türkistan olarak adlandırılan topraklarda Karahanlı Devletini kuran üç Türk boyunun en büyüğü olan Karluklarda büyüklere, toplumun ileri gelenlerine “sagun” ve yine hekimlere (doktor), “atasagun” denildiği ile ilgili bilgiler Kaşgarlı Mahmut sayesinde günümüze kadar ulaşmıştır.

“En büyük hayalim, Ankara’da basılan bir gazetenin Türkiye’den, Uygurlara kadar tüm Türkler tarafından okunup anlaşılmasıdır.” diyerek yola çıkan -bir başka Karamanoğlu Avşar’ı- Gâzi Mustafa Kemal Atatürk’ün kişisel çabaları sonucu dilde sadeleşme daha doğrusu Türk(çe)leşme çalışmaları başlamış ve sıhhat, afiyet gibi yabancı kökenli sözcüklerin yerine sağlık sözcüğü yaygınlaştırılmıştır.

Kaşgarlı Mahmut, Ahmet Yesevî, Yunus Emre, Karamanoğlu Mehmet, Atatürk olmasaydı Anadolu Türkçesinin hali nice olurdu acaba? Atatürk’ün yüksek dil ve tarih bilinci (şuur) olmasaydı? Ve bilgisi?.. Cumhuriyetin ilk yıllarında hayata geçirilen dil devriminin başarıya ulaşmasında Atatürk’ün engin bilgi ve birikiminin hakkını teslim etmeliyiz. Söz gelimi “sagun”dan, sağlık sözcüğünün türetilmesi… Günümüzde tabip, hekim, doctor (okunuşu: daktı..) gibi yabancı sözcükler yerine; sagun sözcüğünü kullansak nasıl olur? Güzel olur aslında. Ya da en azından -dilimizin (büyük ve küçük ünlü uyumu) kuralları ve estetik güzelliği açısından- hekim’i kullansak…

Türkçede em yani ilaç yapıp, hastaları iyi eden kişilere emçi (emci), otaçı (otacı) gibi adlar verildiğini biliyoruz. Yine yağmur yağdırmak, hastaları iyileştirmek gibi doğaüstü güçleri olduğuna inanılan kimselere de baksı denmektedir. Japoncada da shogun (okunuşu; şogun olmalı..), ishi (hekim), yakuzaishi (eczacı) gibi benzer anlamda sözcükler bulunuyor. Japonca yakkyoku (ecza, eczane) ve yakuzaishi (eczacı) sözcüklerinin Türklerin geleneksel tedavi yöntemlerinden yakı/yakı yakmak ile olan anlam ve ses benzerliği dikkatinizi çekmiştir. Bu durumda, Türk ve Japon halklarının aynı soydan olduklarına inanan Atatürk’ün, kendisine vedâya gelen ve Türkiye’den ayrılacağı için çok üzgün olan Japon elçiyi teselli etmek için söylediği “Üzülmeyiniz… Bir gün tüm Türk devletleri Çin Seddi’nde buluşacağız!.” sözü daha bir anlam kazanmaktadır.

Atatürk’ün, Çanakkale Cephesi’ne giderken iki sandık (tahta bavul olmalı) kitapla gittiğini ve bu kitaplardan birinin de “Uygur Türkçesi Sözlüğü” olduğunu biliyor muydunuz?!.

Aziz Dolu Atabey
azizdolu.wordpress.com




Söyleyeceklerim var!

Bu yazıda yazanlara katılıyor musunuz? Eklemek istediğiniz bir şey var mı? Katılmadığınız, beğenmediğiniz ya da düzeltilmesi gerekiyor diye düşündüğünüz bilgiler mi içeriyor?

Yazıları yorumlayabilmek için üye olmalısınız. Neden mi? İnanıyoruz ki, yüreklerini ve düşüncelerini çekinmeden okurlarına açan yazarlarımız, yazıları hakkında fikir yürütenlerle istediklerinde diyaloğa geçebilmeliler.

Daha önceden kayıt olduysanız, burayı tıklayın.


 


İzEdebiyat yazarı olarak seçeceğiniz yazıları kendi kişisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluşturmak için burayı tıklayın.

Yazarın dil kümesinde bulunan diğer yazıları...
Maya Dili ile Türk Dili Arasındaki Ortak Sözcükler
Yankılı Değil Yalın Türkçe
Türkçenin Gücü

Yazarın İnceleme ana kümesinde bulunan diğer yazıları...
Arapların Mevali Takıntısı ve Türkler
Anadolu'nun Türklüğü
Karamanoğulları Devleti
C/esaret
Türkler Bin Boydur Biri de Moğol’dur
Büyük Türk Şairi Genceli Nizamî
Türk Kültüründe Kadının Yeri ve Önemi

Yazarın diğer ana kümelerde yazmış olduğu yazılar...
Sevesim Var [Şiir]
Bilge Şehirli [Şiir]
Aldırma Be Gönül [Şiir]
Aldırma Be Gönül [Şiir]
Zaman Havuzu [Şiir]
Ganire Bacı [Şiir]
Gönül Mahzenimde Yıllandıkça [Şiir]
Toroslar [Şiir]
Metafizik Ürperti [Şiir]
Vatan ve Şehit [Şiir]


Aziz Dolu kimdir?

Avşar Yörüklerinden. .

Etkilendiği Yazarlar:
Edebiyat, dilbilimi (filoloji), sosyoloji, tarih...


yazardan son gelenler

 




| Şiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleştiri | İnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babıali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratıcı Yazarlık

| Katılım | İletişim | Yasallık | Saklılık & Gizlilik | Yayın İlkeleri | İzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Girişi |

Custom & Premade Book Covers
Book Cover Zone
Premade Book Covers

İzEdebiyat bir İzlenim Yapım sitesidir. © İzlenim Yapım, 2024 | © Aziz Dolu, 2024
İzEdebiyat'da yayınlanan bütün yazılar, telif hakları yasalarınca korunmaktadır. Tümü yazarlarının ya da telif hakkı sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadır. Yazarların ya da telif hakkı sahiplerinin izni olmaksızın sitede yer alan metinlerin -kısa alıntı ve tanıtımlar dışında- herhangi bir biçimde basılması/yayınlanması kesinlikle yasaktır.
Ayrıntılı bilgi icin Yasallık bölümüne bkz.