Boris Vian 1920 yılında Ville d’Avray de doğdu. 1932 yılında “kalp romatizması başlangıcı” teşhisi kondu. 1941 yılında henüz öğrenim hayatı sürmekte iken evlendi. 1941 yılında metalürji mühendisliğinden mezun oldu ve mühendis olarak çalışmaya başladığı bu dönemde bir oğlu oldu. 1943 yılında Cloud Abadie’nin cazbandında trompet çalmaya başladı ve aynı yıl müzik ve edebiyatla yoğun bir biçimde ilgilenmeye başladı. 1944 yılında ilk metinlerini -kendi isminin harflerinden yapılan bir değişikle- Bisan Ravi adıyla yayımlattı.1946 yılında Günlerin Köpüğü’nü bitirdi. 1947’de Le Tabou adlı gece kulübünde trompet çaldı, kabarelerde şarkı söyledi ve oyunculuk yaptı. II. Dünya Savaşı sonrası Parisin bohem atmosferinde zekası ve yaşam tarzıyla ünlenmeye başladı. Vernon Sullivan takma adıyla Mezarlarınıza Tüküreceğim yayımlandı. Adolphe Schmürz adıyla dergilerde pek çok makalesi yayımlandı. Bir dergi için müzik eleştirmenliği yaptı.1948 de bir kızı oldu ve 1952 de evliliği sona erdi.1954yılında ikinci evliliğini gerçekleştirdi. Bir plak fabrikasında –ki yanlış anımsamıyorsam Phillips’de- sanat yönetmeni olarak çalıştı.1954 ve 1959 yılları arasında kendi yazdığı şarkıları söyledi. 1959’da Mezarlarınıza Tüküreceğim filminin sinema uyarlamasının ilk gösteriminde kalp krizi geçirerek öldü.


    Oniki yaşından beri yaşadığı kalp rahatsızlığı nedeniyle ölüm duygusunu ve korkusunu bastırmış, bu fikre alışmayı başarmış, yaşamla arasında oburca üretmeye dayalı bir bağ kurmuştur. Yaşamı boyunca her fırsatta dile getirdiği kırk yaşına gelmeden öleceği yönündeki öngörüsü, 1959 yılı Haziran ayında gerçeğe dönüşmüştür.

    Yeterince kısa sayılabilecek yaşamı boyunca pek çok şeyle uğraştı. Yazar ve müzisyendi, metalürji mühendisi, matemetikçi, mücit, besteci, tiyatrocu, oyuncu, eleştirmen, çevirmen ve sanat yönetmeniydi. Araba yapımıyla uğraştı, trompet çaldı, kabarelerde şarkı söyledi. Tüm bu işlerin alt başlıklarında pekçok şey üretti. Kendisi kısaca “dipsiz bir kuyu” oldu.

    Öykü ve romanlarında absürt, fantastik, bazen gerçeküstücü, bilhassa ironik, erotizmle harmanlanan, düzen karşıtı, alaycı, şiddetle gerçekçi, kışkırtıcı, sarsıcı, ayartıcı ve bazen okuru paniğe sürükleyen, serbestlik ve rahatlığın kelimelere ve kurguya yayıldığı bir üslup (yarattı) kullandı. Belki de şu sözleriyle yazdıklarının ne olduğunu da en iyi kendi ifade etti; “Bu romanı yazmak için 23 yaşına gelmeyi bekledim. Ah gençlik! Fedakarlıklar! Sonra da insanlara hiç okumadıkları şeyleri anlatmaya çalıştım. Enayiliğin dik alası hatta ta kendisi! Meğer insanlar sadece bildikleri şeyleri okumayı seviyorlarmış. Ben bunsan zevk almıyorum.... edebiyatta bildiğim şeyleri okumaktan yani. Aslında anlattığım hikayeleri başka kitaplarda okumayı isterdim. Hakikaten tam olarak hiçbir şey bilmediğim şeylerden söz ettim bu romanda. İşte gerçek entellektüel namus budur. Ortada yazacak bir mesele yoksa ve o mesele gerçek değilse, meseleye ihanet etmemeli”. Sözkonusu paragraf “Savrulan Otlar Arasında”. adlı kitabı yazıldığında söylenmişti.

    Vian’ın ilk dikkat çeken kitabı Mezarlarınıza Tüküreceğim sözümona Vernon Sullivan adında bir amerikalının Boris Vian tarafından fıransızcaya çevirisi olarak yayımlanmıştı ( ve bu isimle daha 3 kitap daha yazacaktı; Bütün Ölülerin Derileri Aynıdır yada Derilerinizi Yüzeceğim, Ve Bütün Çirkinler Öldürülecek ve Kızlar Farkına Varmıyor ) Dönem Fransa’sı için sırf ismi bile tüyler ürpertici bulunabilecek bir kitap iken içeriği ile de büyük sansasyon yaratarak yılın en çok okunan kitabı oldu. 1949 da ahlaki değerlere hakaret niteliği taşıdığı gerekçesiyle toplatıldı ve yasaklandı. Kitapta erotik tasvirlerin rahatsız edici boyutta gerçekçi bulunması bir yana diğer önemli bir mesele de farklı renkteki insanlar arasındaki sınıfsal ayırım ve irkçılıktan doğan şiddetin sarsısıcı şekilde gözler önüne serilmesiydi.

    Hayatı boyunca eleştirmenler tarafından yerden yere vurulmsına rağmen, kimsenin görmezden gelemeyeceği ve kayıtsız kalınamayacak bir yazardı. “Derilerinizi Yüzeceğim” kitabını eleştirmenlere yönelik bir sonsözle noktalandırdı; “Eleştirmenler sizler birer dangalaksınızkendi hakkınızda konuşmak istiyorsanız eğer, itiraflarınızı yazın ve Selamet Ordusuna girin ama halkı, okurları rahat bırakın. O yüce fikirlerinizle boğmayın onları ve kırk yılın başı bir işe yarayın. Lütfen biraz yansız eleştiri yapın artık sonra geç kalmış olabilirsiniz. Tehlike içindesiniz”

    Tam bir savaş karşıtıydı, Fransızların Cezayir’i işgali sırasında pek çok muhalif şarkı yazdı. 1953’te şu an içlerinden en bilineni, yazıldı ve bir sene sonra bestelendikten sonra “monsieur le president” (sayın başkan) kısmı hakaret kabul edildiğinden değiştirildi. Söz konusu değişikliğin yapıldığı versiyonu ile şiir türkçeye A.Kadir’in kaleminden tercüme edilmiştir;

efendi misiniz, kodaman mısınız ne, / (“sayın başkan”)
bir mektup yazıyorum size,
bilmem vaktiniz var mı
okumaya bu mektubu.

az önce verdiler elime
askerlik kâğıtlarımı,
savaşa çağırıyorlar beni,
diyorlar yola çık en geç çarşamba akşamı.

efendi misiniz, kodaman mısınız ne,
dövüşmeye hiç istek yok içimde,
insancıkları öldürmeye gelmedim ben,
gelmedim ben bu yeryüzüne.

sizi kandırmak değil niyetim,
ama söylemeden de edemem,
savaş ahmakların işi,
hem insanlar ondan hanidir bıktı.

doğduğum günden bu yana
ölen çok babalar gördüm,
gidip dönmeyen kardeşler gördüm,
çocuklar gördüm iki gözü iki çeşme.

ya analar ne çekti, ya analar,
bir yanda işi tıkırında bir avuç insan
bolluk içinde rahat yaşar,
bir yanda ölüm, çamur, kan.

insanlar tıkılmış dört duvar içine,
çalınmış neleri var neleri yok,
karıları, eski güzel günleri bütün.

gün doğar doğmaz yarın
kapatacağım şırak diye kapımı
ölmüş yılların suratına,
alıp başımı yollara düşeceğim.

aşacağım karaları, denizleri,
ne avrupa'sı kalacak, ne amerika'sı, ne asya'sı,
dilene dilene hayatımı
şunu diyeceğim insanlara:

üstünüzden atın yoksulluğu,
durmayın bakın yaşamaya,
hepimiz kardeşiz, kardeşiz, kardeş,
ey insanlar, ey insanlar, ey.

illâki kan dökmek mi gerek,
gidin dökün kendi kanınızı,
size söylüyorum bunu da,
efendi misiniz, kodaman mısınız ne.

adam korsunuz arkama belki de,
unutmayın jandarmalara demeye:
üzerimde ne bıçak var, ne tabanca
korkmadan ateş etsinler bana,
korkmadan ateş etsinler bana.

Kısa ömrüne sığdırdığı yapıtları;
10 roman
42 kısa öykü
7 tiyatro oyunu
400 şarkı
4 şiir kitabı
6 opera librettosu
100’lerce makale
100 kadar kısa kabare oyunu
3 plak
pekçok bale metni ve çeviriler

Dilimize çevrilen yapıtları ise;
Roman;
troubles dans les andains (Savrulan Otlar Arasında- Güncel Yayıncılık)
vercoquin et le plancton (Vercoquin ve Plankton- 6.45 Yayıncılık)
l'écume des jours (Günlerin Köpüğü- E Yayınları)
l'automne à pékin (Pekin'de Sonbahar- Can Yayınları)
l'herbe rouge (Kırmızı Ot- 6.45 Yayıncılık)
l'arrache-coeur (Yüreksöken- Can Yayınları)
J'irai cracher sur vos tombes (Mezarlarınıza Tüküreceğim- Akyüz yayıncılık)
les morts ont tous la même peau (Bütün Ölülerin Derileri Aynıdır ya da Derilerinizi yüzeceğim- 6.45 Yayıncılık)
elles se rendent pas compte (Kızlar Farkına Varmıyor- 6.45 Yayıncılık)
et on tuera tous les affreux (Ve Bütün Çirkinler Öldürülecek- 6.45 Yayıncılık),
Oyunı;
le goûter des généraux (Generallerin Beş Çayı)
Öykü;
Bir Kedi İçin Blues- İmge Yaınları (Karıncalar ve Kurtadam kitaplarındaki öykülerden yapılan bir derleme baskı)
le loup garou (Kurtadam- 6.45 Yayıncılık)
les fourmis (Karıncalar- 6.45 Yayıncılık)
conte de fees a l'usage des moyennes personnes (Sıradan Kişiler İçin Peri Masalı- Güncel Yayıncılık)
précédé de "utilité d'une littérature érotique" (Pornografi Üzerine- 6.45 Yayıncılık)

Ağustos 2003
Sevil Pınar


Kaynakça; için bakınız Vian eserleri
Yorumlar; tarafımca tamamen atmasyon olabilir güvenmeyin, iyiysi mi hala okumamışsanız ilk fırsatta deneyin