Baş olma sevdasının moral değerleri aşındırdığı günümüzde, her koşulda , hiçbir dünyevi çıkar uğruna eğilip bükülmeyen adsız kahramanların selamı da kelamı da baş üstüne diyerek “baş” ile ilgili dilimize yerleşmiş; sözcük, söz grubu ve deyimlerden müteşekkil bir sözcük geçidiyle baş başa bırakıyorum sizi.

İnsanların baş olma sevdasını biraz da hicveden “Baş olda soğan başı ol.”sözüyle başlayıp dilimize yerleşmiş “baş”la ilgili diğer sözleri sıralıyorum:

İnsan başı;en kutsal baş mıdır acaba ?
Eşek başı, “Biz burada eşek başı mıyız?” O nu ben bilemem…
Onbaşı kaç kişinin başı? Manga başı.
Aybaşı iple mi çekilir? Onu memur ve işçilere sormalı. Nedir aybaşı? Çalışanların ve bayanların muayyen günleri garip bir tesadüf.
Asır başı, dinozorlara mı özgü?
Kuşbaşı, et oburların aşkı,vejetaryenlerin korkulu rüyası mı?
Yılbaşı , 365 gün altı saate bir gelir. Geç geldiği sanıldığından itibarlı konuktur,törenle karşılanır.
Yar başı,uçma tehlikesi olan yer mi?
Subaşı hem alem yapılan yer hem de kolluk kuvveti başı mı?
Dağ başı, ıssız, yer mi yahut kanun hakimiyeti olmayan mekanlar mı?
Omuz başı,rütbe takılan,tabut taşınılan mahal mi?
Yol başı ,uzun yolculukların serüvenlerin başlangıç yeri mi?
Yüzbaşı bir rütbe,binbaşı ona keza.
Gelin başı, “Kendi başını bağlayamayan gelin başı bağlayabilir mi sizce?
Elebaşı ,hemen yakalanıp tutuklanması gerekli !
Çete başı hiç tekin değil, acilen yakalansın o da tutuklansın.
Terörist başı insan suretinde aşağıların aşağısı bir mahluk. Şerefsiz sözünü bile kirletecek kertede.
Ustabaşı kendine göre “kendi çapında” bir itibarı vardır.
….. başı:yakışığı kertiğinden menkul aletin hassas bölgesi. Bazen ikram için edepsizce kullanılır. Kızgınlık anında “neyimin başını alsın” gibi vs.(argo)
Kolbaşı,1-herhangi bir kola başkanlık eden kimse, 2-orta oyununda kolun başında olan ve oyunları yöneten. Bu türküyü sizde sever misiniz? “Yine de şahlanıyor aman/haydi kolbaşının kır atı.”

At başı, kervancı başı ,kır başı köprübaşı , işbaşı, (tüfek başı,topbaşı,onbaşı , yüzbaşı,binbaşı)
Çıbanbaşı ,çeribaşı ,deste başı, fitne başı, söz başı, ağaç başı, dam başı, sofra başı, masa başı,
(Başbakan,başvekil, baş muharrir ,başdanışman, başefendi başkomiser)

Aslında sağlıkmış her işin başı. Dostların yeri baş üstünde,temiz olsun istenir insanın üstü başı… Başla başladık başla bitirdik ;ama baş olma sevdasına tutulmuşların da kulakları çınlasın istedik.sizi içinde baş geçen sözcüklerle ağırladık ve uğurladık.Selamınız ve yeriniz baş üstüne diyerek…Eyvallah.
Ankara,02.01.2008 İbrahim KİLİK