Pazarda niçin her sebzenin veya meyvenin fiyatı değişiktir.
Bu zerzevatın fiyatları türlerine, mevsimden mevsime, üretim miktarına ve iklimsel gidişata göre değişebilir. Herhangi
bir ürünün fiyatının oluşumunda o ürünün üretimi sürecinde harcanan emek ve paranın miktarı da belirleyicidir. Fiyat konusunda başka bir etken de, pazara çıkan tüketici kalabalıkların alım gücü ve pazar tezgâhındaki ürüne ilgi yoğunluğudur. Eski deyimle bu ilişkiye kısaca arz-talep, yeni deyimle de sunu- istem deniyor… Bu döngü böylece sürer gider…
Ancak, gereksinimlerini karşılamak için pazara çıkan hiçbir tüketicinin, fiyat etiketinde 1 lira yazan hıyara bilerek 2 lira ödediğini düşünemeyiz; böyle bir şey de asla olmaz!... Moda deyimle " sehven" yapılan ödemeyi saymayalım;1 liralık hıyara bilerek 2 lira ödersek, hıyar kendisini kereviz ya da enginar sanabilir değil mi? O zaman bizim bildiğimiz hıyarı, kerevizin veya enginarın tahtından indirmek sorun olabilir...
Burada zerzevatı geçerek zevat konusuna geliyoruz… Yani domates, soğan, hıyar, kabak ve pancar gibi ürünleri geçerek, konuyu kişiler bağlamında ele almaya çalışalım. Boş olan bir makama bir adam seçeceksiniz. Ortaya fırlamış adaylar var. Ancak, karar vermenize yardımcı olacak bir veri yok elinizde. Bu kişilerin üstünde her hangi bir fiyat etiketi de yok doğal olarak. İşiniz bir hayli zor olsa gerek. Bu adamlar, “ Şöyle inançlıyım, böyle dürüstüm, o biçim çalışkanım ve sizleri de çok seviyorum! Sizlere hizmet aşkıyla yanıp tutuşuyorum! Rabbim beni sizlerin hizmetkârı olmam için yaratmış!... Ya Allaaah, bismillah! ” diye laf kalabalığıyla biraz da kesenin ağzını açtı mı bizlerin onayını alarak o makama yerleşiyor!
Ancak onay verenler, işin başında kime ne bedeller karşılığında onay verdiklerini anlayamıyorlar! Zira, söz konusu makamı işgal etmek için, aday olarak ortaya fırlayan adamın söylemlerinden yola çıkarak karar verdiler!... Bir de ne görüyorsunuz? Ağzından bal damlayarak onay almış adamın akıl almaz bir şekilde zenginleşmeye başladığına tanık oluyorsunuz!... Alt-kültür’ den beslenen kibrini bastırarak, ‘ Hizmet aşkıyla , yanıp tutuştuğunu söyleyen adam, tepeden bakmaya başlıyor kendisini var edenlere!... Onların arasına karışmaktan özenle kaçınıyor! Aralarına karıştığında onlardan biri olarak sıradanlaşacağından çok korkuyor!... Hayddaaa! Özetin özeti, tıpkı zerzevat gibi, zevatların da değerlerinin üstünde değer biçilerek el üstünde tutulmaları sorunlu olabilir.
Şair Namdar Rahmi Karatay, zamanında bunu güzel bir şiirle ne güzel anlatmış! Salt şiirin başlığını almakla yetiniyorum: Eşeğe Gem Vurmayın Kendisini At Sanır.