İzEdebiyat - Semih KAYA - İkigami Olmak ve Felsefi Sorular

    Yazar böyle bir başlık açarak kendisinin hakim olmadığı bir alanda yazma cesareti göstermektedir. Bu biraz önünü görmediğin bir yolda yeri yoklayarak yürümeye benziyor. Paldır küldür ilerlemiyorsun bekliyorsun kendinden emin oluyorsun ve devam etmeye çalışıyorsun. Aslında bu kafa bulanıklığı ile nasıl böyle bir yazı yazmaya kalkıştım bilmiyorum sadece yazmak istediğimden belki de.

    Bizden bağımsız bir dış dünya var mıdır? Realistlerin cevabı evettir. Bizden bağımsız nesnel olarak algılanabilen bir dünyanın varlığından kuşku duymazlar. İdealistler ise bu durumun bizim algımızla ilgili olduğunu ileri sürer. Dış dünya bizim algımıza bağlıdır. Hatta yeni akımın iddiası dış dünyanın bizim düşüncelerimizle şekillenebileceği üzerinedir. (şu "secret" tarzı kitapların yaklaşımı) ama bunu irdelemek istemiyorum şu an. Bu konu biraz daha metafizik.

    Rene Descartes, insan algısının dünyayı deneyimlemekte etkin rol oynadığını farkederek, algımızın dışında neyi mutlak kesinlikle bilebilirim? sorusunu ortaya atmıştır. Bu soru üzerine çalışarak matematiksel öğelerin mutlak olarak bilinebileceği çıkarımına ulaşmıştır. Fakat yöntemini gerçek dünya algısı üzerine çalıştıramamıştır. Çünkü gerçek dünya için yöntemi çok katıdır. Saf geometri ile de bir yere kadar idare edebilirsiniz. Sonradan devreye giren Newton dünya işleyişinde kuvvet- kütle kavramlarını ortaya atarak Descartes yöntemini bir ileri seviyeye taşımış dünyada gerçekleşen olayları matematiksel öğeler ile açıklar hale gelebilmiştir. Buraya kadar sorun çözülmüş gibi gözüküyor. Descartes saf matematiği ortaya koydu, fiziksel olaylara genelleyemedi, fakat Newton genelledi. Elimizde matematiksel yapı var o zaman dünya bizim dışımızda algılanabilir ve var.

    Peki ya Matrix'te yaşıyorsak? Aynı fiziksel yasalar programlanarak matematiksel yapı inşa edilebilir.

    Matrix benzeri bir yapının varolduğunu farzedelim (hala bilmiyoruz aslında) ama Matrix'e bağlı değiliz ve Matrix'in dışındayız . Gerçek dünyada yaşadığımıza yüzde yüz emin olduğumuzu düşünelim. (Makine savaşı mevzusunu atlıyorum sadece böyle bir sanal ortam var olduğunu kabul edelim.) Gerçek dünyada mutsuz olduğunuzu düşünün. Ama çok mutsuzsunuz(belki de şimdi olduğu gibi) ve size, Matrix'e bağlanırsanız arkadaş, ün, para, iyi bir görünüş her türlü olanağın sağlanacağı garanti ediliyor.

    Kabul eder misiniz?

    Biliyorsunuz filmde Cypher böyle bir teklifi kabul ediyordu. Aslında bu soru Robert Nozick tarafından ortaya atılmış sorunun alternatif versiyonudur. Nozick bu soruyu deneyim makinesine bağlanır mısınız? şeklinde sormuştur. Beklendiği gibi öğrencilerinin büyük çoğunluğu böyle sanal bir mutluluğu kabul etmemiştir.Çünkü bu bir nevi gerçeklikten kaçıştır.

    Mushishi adlı animenin bir bölümünde bu gerçeklikten kaçışla ilgili bir hikaye anlatılmaktadır. Bir adada yaşayan Akoya isimli kız, her gün yaşlanıp tekrar gençleşmektedir ve geçmişiyle ilgili hiçbir şey hatırlamamakta ve çok mutlu yaşamaktadır. Ada sakinleri ona “ikigami” (yaşam tanrısı) demektedirler. Kahramanımız gelir ve onu iyileştirerek normal insan haline döndürür. Ama Akoya bu durumdan hiç memnun olmaz. Çünkü ikigami iken kendisini çok mutlu hissetmektedir. Hiçbir derin düşünceye ve endişeye kapılmadan yaşamaktadır. Ama şimdi der Akoya ” korkuyorum, geleceğimden endişe duyuyorum.” hikayenin sonunda Akoya yaşadığı olayların kederine dayanamaz ve tekrar ikigami olmanın yöntemini bulup ikigami olur. Akoya bizim sorumuza evet cevabı vermiş oldu.Soruyu tekrar düşünürsek dünyada bu kadar acı yaşanırken hayatımızda bu kadar şey ters giderken belki cevabımız etkilenebilir. Bu bizim mutluluk durumumuz ve dünyaya bakış açımızla ilgilidir.

    Nozick'in sorusunu cevaplamak aslında kolaydır. Kimse elimizdekileri kaybetmemizi istemedi. Gerçek dünyada olduğumuzu varsaydık, geriye sadece sanallığı kabul edip etmeyeceğimiz sorunsalı kaldı. Peki daha zorlayıcısını sorsaydık nasıl olurdu? Hayatınızdan çok memnun olduğunuzu düşünün. Şu anda size sahip olduğunuz paranın, arkadaşların, sevgilinizin gerçek olmadığı ve deneyim makinesine bağlandığınızı unuttğunuz söylenseydi.

    Şimdi ne cevap verirdiniz?

    KAYNAKLAR

-Lyle Zynda, Cypher haklı mıydı? Gerçekliğin Doğası; Bunu Gerçekten Sorun Etmeye Değer Mi?

-Mushishi bölüm 6, Çiy Damlalarını İçen Sürü