Törelere İsyan Eden Adam Nazım-4 (Nazım Hikmet’e dair kırk başlık)

Nazım Hikmet ve Vala Nureddin 1921 de Mustafa Kemal ’in karşısına çıkarıldılar. Mustafa Kemal “ Bazı genç şairler modern olsun diye mevzusuz şiir yazma yoluna sapıyorlar. Size tavsiye ederim gayeli şiirler yazınız.”

18- Ankara Hükumeti Faruk Nafiz ve Yusuf Ziya Ortaç’a neden izin vermemiştir?

İnebolu’da Ankara Hükümetinden izin bekliyorlardı. Faruk Nafiz ve Yusuf Ziya’ya izin
çıkmamıştı. Nazım Hikmet ve Vala Nureddin’e izin 100 er lira yol harçlığıyla yola çıktılar.

Faruk Nafiz Çamlıbel ve Yusuf Ziya Ortaç’ a izin çıkmamasının en önemli sebebinin Faruk Nafiz’in Osmanlı’ya dolayısıyla Padişah a şiirler yazdığı için bu iznin verilmediğini düşünüyorum. Oysa Nazım Hikmet aldıkları bu izni Ankara Hukümeti içişleri bakanı Abdulhak Adnan Adıvar’a dolayısıyla hanımı Halide Edip Adıvar’a borçluyum der ama yine ben Faruk Nafiz ve Yusuf Ziya cephesini açıklamaktan kaçındığını düşünüyorum.

İnebolu Ankara arası 9 gün sürer. Nazım Anadolu’yu o zaman görür yazarlar ve yazılar yalan söylemektedirler. Anadolu insanının evlerini “ayı inine benzeyen kulübeler” olarak nitelendirir. Yine bana göre Nazım Hikmet’in düşünce ve hayata bakış yapısında temel tesis edebilecek bir olay daya vardır ki İnebolu’dan Ankara’ya yolculukları esnasında erkeğini sırtına alarak dereden karşıya geçirdiğini görünce erkeğin kötürüm veya sakat olduğunu düşündüğü bir durumda erkeğin suyu geçtikten sonra kadının sırtından inerek yürüdüğünü görür işte o an Nazım Hikmet’in kafasında kadınlarımızın durumu tam olarak yer eder. Haksızda değildir hani. Gördükleri İstanbul’da iken okuduklarıyla örtüşmemektedir. İşte o zaman anlar İstanbul’da oturan yazarların saraya yakın olmak için yada edebiyatın hayale dayalı kısmını öne çıkararak yalan söylediklerini, yalan yazdıklarını çünkü yazılarda geçen çobanlarında olduğu gibi değil gerçek hayatlarını gördüğü çobanların değil kavlarlı, abaları yiyecek azıkları bile yoktur. Sefil bir yaşamın kıyısında açlık ile tokluk arasında bir yaşama mahkumdurlar. Bu sebeple İnebolu-Ankara yolculuğu Nazım Hikmet’in düşünce yapısını değiştirmiştir.

19. Nazım Hikmet’e göre Ankara Hükumeti’nin eşitsizliği ve Şiirine müdahale edilmesi

Sonunda Ankara’ya varmışlardı. Umudu Kemalistlerdi ama yok etmeyi düşündüğü eşitsizlik Ankara’da da egemendi. Yüksek rütbeli subaylar ve askerler arasındaki ilişki İstanbul ordusunda nasılsa öyleydi. Yine bana göre bir şeyler ters gitmeye başlamıştı. Onlar kurtuluş mücadelesine katılmaya gelmişlerdi ama dayısı Ali Fuat Paşa’nın önerdiği işi beklemiyorlardı. Basında bir iş verip İstanbul gençliğini mücadeleye çağıran şiirler yazmaları önerildi ve bu iş onlara verildi. Öyle bir şiirde yazıldı. Nazım Hikmet’in mücadele için yazdığı ilk şiirdi hatta bu şiir Nazım Hikmet’in sansüre uğrayan ilk şiiriydi ve değiştirmesi istenilmişti. Bu şiirin başka bir tarafı daha vardır ki şiir birkaç bin adet basılarak dağıtılmıştı ama mecliste skandal olmuştu. Bazı delegeler ya bu şiiri binlerce genç okur Ankara’ya gelirse ne yaparız bize asker lazım diyerek tepki gösterdiler. Bu tepkiler üzerine işlerinden kovuldular. Onlarsa Kemalistlerin Osmanlı ordularında yetişmelerine ve mücadele için desteklenmelerine rağmen Osmanlı Padişahına karşı olduklarını ama dini muhalefetten çekindikleri için söyleyemediklerini anlamayacaklardı.

20- Nazım Hikmet’in Mustafa Kemal ile karşılaşması

Nazım Hikmet ve Vala Nureddin 1921 de Mustafa Kemal’in karşısına çıkarıldılar. Mustafa Kemal “ Bazı genç şairler modern olsun diye mevzusuz şiir yazma yoluna sapıyorlar. Size tavsiye ederim gayeli şiirler yazınız.” diyerek tavsiyede bulunmuştu. Nazım Hikmet uzaklardan gördüğü, çaba ve mücadelesini duyduğu kahramanı ile karşılaşmıştı.

21- Nazım Hikmet Mustafa Kemal’i öven şiir yazmayı neden reddetmiştir?


Birkaç gün sonra Nazım Hikmet’in akrabalarından biri Mustafa Kemal’i öven şiir yazmasını önerdi ve karşılığında ellişer lira olacaklarını söyler. Nazım Hikmet cevap olarak söver. Nazım Hikmet şairlerin yöneticilere şiirler yazmasına karşıydı. Bu sebeple saray edebiyatını sevmiyordu. (Ateol Behraoğlu çevirisinde bu ismin kim olduğunun Ekber Babayev’in eserinden okunması gerektiği notunu düşse de bu ismin meclis başkanı Ali Fuat Paşa olduğunu düşünüyorum) Bundan 20 tam yirmi yıl sonra kurtuluş mücadelesini anlatan “Destan”ı yazacaktı.

22. Nazım Hikmet askerlikten kaçmış mı?

Kemalistler siyasal inançları uymayan bir şairi asker cepheye göndermediler. Nazım askerlik beklerken öğretmenliğe yönlendirildi. Dolayısıyla Nazım Hikmet askerlikten kaçmış birisi değildir. Hatta kendi isteğiyle mücadeleye katılmak isteyen binlerce gençten birisidir. Nazım Hikmet ve Vala Nureddin cephe görevi beklerken Bolu’nun bir okulunda öğretmenlik görevi verilmiştir. Bolu’ya doğru yine yayan ve topal bir sürücüyle yine eşeğin sırtında yola koyuldular. Yaşamak Güzel Şeydir Kardeşim isimli eserini okuduğumuzda anladığımız şudur Bolu’da kendi sınıfıyla bağlarını koparmış ezilen halkın yanında yer almıştır.


Yani Nazım Hikmet’in Bolu’da ağırceza reisi Ziya Hilmi Bey’le tanışması.sosyalist düşünce için Almanya’ ya gitme isteği karşısında Rusya ya gitme önerisi ve Trabzon’a geliş…



Bekir K. Ahıskalı
3 Ocak 2009
Törelere İsyan Eden Adam Nazım-4