Bir dönemin kudretli paşaları, kodamanları... Son günlerde bazıları bir hayli sıkıntı yaşıyormuş. Çok yazık. Bir ömür boyu bu devlete, bu millete hizmet et dur, sonra da bu hallere düş. Olacak şey değilmiş. Hasdal Askeri Cezaevinde yatan muvazzaf paşalar da dert yanıyormuş. Yemeklerden şikayetçilermiş. Kuru fasulye, nohut yemekten helak olmuşlar. Hele Çetin Doğan paşamız tam isyandaymış. Silivri'nin yemekleri de çok berbatmış. Sağlık sorunlarından dolayı diyet yemekleri veriliyormuş ama o bile daha berbatmış. Kantinden haftanın bir günü alınan sebzeler ile salata yaparak yemeğin biraz kalitesini artırmışlar. Salatayı Çetin paşa yapıyormuş. Bulaşığı da o yıkıyormuş.

Temizlik, paspas işlerini de diğer iki koğuş arkadaşı Tümamiral yapıyormuş. Büyük ihtimalle çay demleme işlerini de Amiraller yapıyordur. Burada rütbe, mevki farkı yokmuş. General lojmanlarıyla kıyaslandığında gerçekten felaket bir durum. Yüz yıldır bir ulusun kaderini çizen, onu istediği gibi kullanan, sömüren, ezen, aç sefil, yoksul bırakan, çürüten bir sistemin son adamlarının düştüğü durum bir dram mı acaba? Kader ben seni kime şikayet edeyim gibi mi acaba? O beğenmedikleri yemeği usta aşçıların hazırlamadığı malum. Cezaevlerinde mutfakta çalışanlar çoğunlukla belli suç profilinde olan mahkumlardır. Çoğunluğu hırsız, tinerci, köprü altında yatanlar gibi suçlular arasından seçilir.

İyi aşçı olmadıkları aşikar. Sömürdükleri sistemin bir bakıma kurbanları olan bu suçlular bizim paşaların aşçılığını yapıyorlarmış. Bilinir cezaevlerinin yüzü soğuktur. İçeri giren bir kişi daha ilk adımda bunu hisseder. Yaz kış hiç farketmez. Koridor koğuşlar sürekli serin ve soğuktur. İnsan adeta bir morga girmişçesine ürker. Zaten burasının da bir morgtan farkı yoktur. Yaşayan ölülerin ikamet ettiği bir yer. Cezaevinde sadece çok değil altı ay yatan bir insan artık psikolojik sorunları olan bir hasta durumuna geçermiş. Bir de bu süreden fazla yıllarca yatan insanların halini düşünürsek. Yan tesirleri, etkileri de vardır bu durumun. Alışkanlık da yaratabilir. Birçok kişi de görülmüştür bu durum. Dışarı çıktığında bir süre şaşkın ördek gibi dolaşır durur. Mutlu değildir. Durmadan düşünür, taşınır, kaşınır durur. Ve bir gün kararını verir. Yeniden suç işler. Hem de bu işi gönüllü yapar. Büyük bir zevkle.

O yatağını özlemiştir. Koğuş arkadaşlarını, bir anne misali gardiyanını, bir baba gibi jandarmayı özlemiştir. Bizim şefkatli adaletimiz bu tip insanları da yaratmıştır. Çetin paşamız ve diğerleri inşallah bu sorunları yaşamaz. Birçoğu altmışına, yetmişine merdiven dayamış insanlar. Herhalde ömürleri yetmeyebilir. Paşanın bir şikayeti daha varmış. Koğuştan her çıktığında misal avukat ziyaretçi görüşmesinde veya revire, mahkemeye çıkışında çok ince bir aramadan geçiyormuş. Donundan çoraplarına varıncaya kadar defalarca aramadan geçiyormuş. Zoruna gidiyormuş paşanın. Bu haksızlığı içine sindiremiyormuş. Bir türlü kabullenememiş.

Stadlarda binlerce insanı toplamaktan, yeni cezaevleri kurmaktan bahsederken, oraya bir gün kendisinin düşeceğini hesap etmemiştir. Bunda haklı da olabilir. Cezaevleri zenginler, elitler, bürokratlar, masonlar, subaylar, mevki sahibi insanlar için herhalde yapılmamıştır. Köylüler, işçiler, serseriler, sefiller, açlıktan çalanlar, hak arayanlar için yapıldığı söylenir. Bugünlerde durum tersine döndü gibi. Köylü kurnazı devlet sistemi cumhuriyet kurulduğundan beri de bu sisteme çok güzel bir kılıf bulmuştu. Bu yığınlar, sefil suçlular için. Kader mahkumu edebiyatı. İnsanları sömür, aç sefil cahil bırak, sonra da bunlar suç işlesin, kendi açığını kapatmak için de bu insanlara "kader mahkumu" de, işin içinden çık git.

Sistem tıkandığında da on yılda bir af ver. Rahşan hanım gibi loca üyelerinden birisi ve kocasının yaptığı gibi de gözyaşı dök, ağla sızla ve bir af ver. İsyan çıktığı zamanlarda da televizyon ekranlarında boy gösteren büyük hukukçu adalet bakanı Çetin Paşa gibi komutanlar, yüksek yargı mensupları toplanarak bir emir ver. "İsyanı her türlü şekilde bastırın." Sonra da ölen, sakat kalan, kemikleri kırılan mahkumların çığlıkları, feryatları.

Operasyondan sonra bu otorite bir sistemi hayata geçirdi. Otokontrol sistemi. Bir gardiyan diğer gardiyanı kontrol ediyordu. Jandarma beraber görev yaptığı gardiyana güvenmiyordu. Aynı şekilde gardıyan da ona. Bir vilayetin cezaevi yönetimi, diğer vilayetin cezaevine güvenmeyecekti. Müdürler, memurlar, personel arasında -güvenmeme- üzerine kurulu bir kontrol sistemi. Koğuş aramalarında bile mahkumlar bir yana, gardiyan jandarmayı ararken, jandarma da gardiyanı arama sistemi çok başarılı oldu. Sistem kendi içersinde kendine güvenmiyordu. Mahkumlar arasında bile sistemi oturttular. Mahkumların kendi arasında koğuş temsilcisi, yöneticisi seçmesi yasaklandı. Gardiyanların tanıdığı en yalaka, ispiyoncu, muhbir suçlular koğuşlara atamayla yönetici yapıldı. İdarenin, devletin aleyhine konuşanın vay haline. Dünyadan tamamen tecrit edilmiş bir odanın içersinde iki mahkumun konuşma özgürlüğü artık yoktu.

Dayak mangaları, kameralar, güvenilir muhbirler ile tam bir adalet sağlanıyordu. Yeni cezaevi, modern insan rejimi hayata geçirilmişti. Barolar, yargı, üniversite, ordu destekli, projeli bir sistem. Acaba bu sistemi oluşturanlardan kaç tanesi şu an Silivri'de, Hasdal'da?

Cezaevleri sefillerin, yattığı yerlerdir. Onlar hiçbir zaman zorluk çekmez. O doğduğu andan beri zaten bir yokluğun, sefaletin, cehaletin ortasındadır. Bilakis bu yerler, onlar için dış dünyadan daha rahattır. Üç öğün yemek, bir yatak, haftalık sıcak su, bedava televizyon, bedava sağlık hizmetleri, dışarı da bile görmediği imkanlardır.

Ya bunlar, subaylar, işadamları, rektörler, gazeteciler, bu milyon dolarlık adamlar, general lojmanları, villalar, yazlıklar,kırmızı, yeşil pasaportlar, Bodrum, Marmaris, Paris, Amerika...

O küçük koğuşlarda bu imkanlardan yoksun yaşamak acaba nasıl bir duygudur? Acaba bu akşam karavanada ne var? Nohut mu kuru fasülye mi? İnşallah etli patates gelir. Gelir de bir parça et yüzü görürüz. Acaba neler düşünüyorlardır? Cezaevlerinde gardiyanların meşhur bir sözü vardır:

"Mahkumun bir gözü pencerede, bir gözü tencerededir."

İster paşa ol, ister profesör ol, ister hırsız ol. O göz değişmezmiş, diyorlar...