Yazı Ahenk Dergisi 53. sayıdan alınmıştır.



Hatice Sultan Kimdir?
Hatice Sultan 1766 yılında III. Mustafa’nın eşlerinden biri olan Âdilşah Kadın’dan dünyaya geldi. III. Selim’le babaları bir, anneleri ayrıdır. 1787 yılında Hotin muhafızı Nakîb-zâde es-Seyyid Ahmed Paşa’yla evlendi.
Hatice Sultan kardeşi III. Selim’e çok yakındı. III. Selim’in 1789-1807 yılları arasındaki padişahlığı sırasında İstanbul’un en önemli kişiliklerinden biri haline geldi. İstanbul’da yaşayan Mimar-Ressam Antoine Ignace Melling ile yakınlık kurdu. Melling 1804 yılında Hatice Sultan’a ait Ortaköy-Kuruçeşme arasındaki Neşetâbâd Sarayı’nın kısmi onarım ve iç dekorasyonunu yaptı. 1809 yılında Arnavutköy’de bir arazi satın alarak kız kardeşi Beyhan Sultan ve amcasının kızı Esma Sultan (1778-1848) gibi adını taşıyan sahil sarayını Melling’e inşa ettirdi. Bu saray İstanbul halkı ve Avrupalılar arasında çok ün kazandı. Bir yandan da eleştirilere neden oldu. III. Selim sık sık kız kardeşinin sarayına uğramaktan büyük zevk alırdı.
Hatice Sultan 1821 yılında öldü ve Eyüp’teki Mihrişah Sultan Türbesi’ne gömüldü.

Hatice Sultan Çeşmesi’ndeki Tuğra

Selim Hân bin Mustafa el-muzaffer dâima / Mustafa’nın oğlu Selim Han daima muzaffer olsun












Hatice Sultan Çeşmesi Nerededir?
Hatice Sultan saraylarının yanı sıra 1806 yılında bir çeşme yaptırmıştır. Bu çeşme İstanbul’un Fatih İlçesi’nde bulunan Eminönü Mısır Çarşısı Rüstem Paşa Mahallesi Tahmis Caddesi ile Kalçın Sokağı kesişiminde olup suyu akar durumdadır.
Bu güzel çeşmenin kitabe fotoğrafını gördüğümde hayran kaldım. Çeşmeyi mutlaka bulmalıydım ama adını bile bilmiyordum. Kitabesinden adını bulmaya çalıştım. Çeşmenin adını bulmuştum. Hatice Sultan çeşmesiydi adı. Adresini de bulup fotoğrafını çekmeye gittim. Meğer benim önceden kaç kere gittiğim Mısır Çarşı’nın dibinde imiş çeşme. Çeşmeyi gördüğümde güzellik ve ihtişamı beni çok etkiledi. Çok kalabalık bir caddedeydi çeşme. Önü hep insan seliydi. Neredeyse hiç boşalmıyordu. Fotoğraf makinası elimde çok uzun bir süre deklanşöre basmak için bekledim, ben beklerken bu arada önünde durduğum peynirci beni oradan çekilmem için uyardı. Bense fotoğraf çekeceğimi ve gidemeyeceğimi ilettim. Sonunda fotoğrafı çekebildim. Çok mutlu olmuştum.













Hatice Sultan Çeşme Kitabesi

Allah rızâsı içün hemşîre-i Selim Hân
İtdi bu şâh-râha icrâ-yı cûy-ı ihsân

Oldu bu gûne hayra sa‘y-i kerîmesinden
Sultân Mustafâ’nın rûh-ı şerîfi şâdân

Çünkim rızâ-yı Hakdır dil-hâh-ı bu eserden
Nezd-i Hüdâ’da olsun hüsn-i kabûle şâyan

Ol hayr-pîşe zâtı ‘ömr ü se‘âdet ile
İtsün hemîşe dâim Rabb-i Kerîm ü Mennân

Vehbî su gibi dil-cû târîhin itdi inşâd
Âb-ı zülâli cârî kıldı Hadîce Sultân







Kitabenin Günümüz Türkçesine Yaklaşık Olarak Dil İçi Çevirisi

Allah rızası için Selim Han’ın kız kardeşi
Bu ana yola iyilik ırmağını akıttı

Kızının gayretinden oldu bu çeşit bir hayır
Sultan Mustafa’nın şerefli ruhu oldu bahtiyar

Çünkü Allah rızasıdır gönlün arzuladığı bu eserde
Allah nazarında layık olsun güzel bir kabule

O iyilik yapmayı huy edinmiş kişinin ömrü saadetle geçsin
Hayırlarını ihsanı bol, ikram sahibi Allah her zaman daim etsin

Vehbi su gibi gönlün aradığı şu tarihi söyledi
Hatice Sultan tatlı suyu akıttı
H.1221- M.(1805-1806)

Kelimeler
cûy: Nehir, akarsu, ırmak,
daim: Devamlı sürekli, her zaman.
dil-hah: Gönül talebi, gönül arzusu, gönül isteği, gönül dileği.
hemîşe: Daima, her vakit, her zaman.
hüdâ: Hudâ, Allah.
nezd: Yan, kat, huzur. Göre, nazaran, fikrince.
pîşe: Sanat, iş. Huy, tabiat. Alışmış, huy edinmiş.
sa’y: Çalışma, Çalışıp çabalama. Gayret sarf etme.
şâdân: Keyifli, neşeli, sevinçli, bahtiyar.
şâh-râh: Büyük, işlek yol, ana yol, cadde.