Mevleviler arasında doğup büyümüş amcam Dr. Muhittin Celal Duru’nun 1952 yılında yayımladığı “Tarihi Simalardan Mevlevi” isimli kitabı 2008 yılında elime geçtiğinde bu yapıtı Türk yazın ve bilim dünyasına tekrar kazandırmanın elzem olduğunu düşündüm. Çünkü yapıt bilimsel, nesnel ve eleştirel bir bakışla ve dinsel yetkeleri gereksiz övgülerle yüceltmekten kaçınan bir anlayışla yazılmıştı. Oysa günümüzdeki dinsel yapıtların neredeyse tamamına yakını vıcık vıcık yüceltmeler, gereksiz yaltaklanmalar, hurafeler ve ululamalarla doludur.
Her şeyden önce yapılması gereken ilk iş, metindeki eski Türkçe dilin yeni Türkçe’ye çevrilmesi, böylelikle içeriğin kolayca anlaşılır bile hale getirilmesini sağlamaktı. Kuşkusuz eser özgün haliyle de yayınlanabilirdi. Ancak, dil ağır ve eski sözcükler çoğunlukta olduğundan eserin içerdiği mesajın özellikle genç kuşaklar tarafından anlaşılması zor olabilirdi. Öte yandan eserde bazı yazınsal düzeltme ve onarımların yapılması da haliyle gerekmekteydi. Bu nedenlerle eseri çağdaş bir anlayışla günümüz Türkçesine çevirdim ve kitap 2011 Ocak ayında yayınlandı.
Muhittin Celal Duru (1887-1966) Eskişehir Mevlevihanesi postnişini büyük dedem Hasan Hüsnü Dede’nin (1830-1908) torunlarındandır. Mevlevihane’nin son postnişini dedem Mesnevihan Bahattin Dede (1875-1930) şeyhlik postuna 1915te geçmiş, Mevlevihanelerin kapandığı 1925 senesine kadar görevini sürdürmüştür. M.C. Duru ilk eğitimini Eskişehir’de yapmış, liseden sonra İstanbul Tıp Fakültesine girerek buradan 1911 yılında mezun olmuştur. Sağlık Bakanlığında değişik görevlerde bulunmuş, Bursa Sağlık Müdürlüğünden emekliye ayrılmış, 24 Mayıs 1966da bu dünyadan göçmüştür. M. C. Duru’nun sağlık, hastalık, gençlik ve Mevlevilik üzerine yazmış olduğu eserler şunlardır: Çocuk Sağlığı, İnsan, Ev Bakımı, Sağlık Bilgisi, Sosyal Yardım, Gençler Tatillerini Nasıl Geçirmeli, Gençlik Çağı Nasıl Başlar, Koruyucu Hekimlik, Köy Ebelerine Rehber, Sağlık Memuru El Kitabı, Tarihi Simalardan Mevlevi, Amerikalıların Dini Sorularına Cevaplar, Mevlana’dan İlhamlar.
İmdi, hepimizin bildiği gibi büyük mutasavvıf ve düşünür Mevlana'nın tam adı Mevlana Celalettin Rumi'dir. Ancak, bir takım vakıf ve kuruluşlarca, başına bir de "hazret" ünvanı ekleyerek bu ismi "Hazreti Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî" şeklinde kalıplaştırarak yazmaya kalkışmak, üstelik bu bağlamda Türk Dil Kurumu’na teklif verilmesi gibi çabalar Dil Devrimi'ne ve Türkçe yazım kurallarına aykırı eylemlerdir. Öte yandan, Mevlana adını ve Mevleviliğin yarattığı dinler üstü barış kültürünü, sevgi dilini, evrensel hoşgörü anlayışını istismar ederek Mevleviliği İslamiyetle özdeşleştirmek, üstüne üstlük Amerikan özentisi bir takım dini okullar, çocuk yetiştirme yurtları, huzurevleri, cezaevleri, hastaneler veya benzeri yerler açmak gibi girişimler de sakıncalı, yakışıksız ve yanlıştır. Böyle girişimler Mevlana'nın yüce adının kirletilmesine yol açacak ve bu ülkenin bir din devletine dönüşmesini hızlandırmaktan başka bir işe yaramayacaktır.
2007 yılının UNESCO tarafından Mevlana yılı ilan edilmesi, Afgan Türkistanı’ndan gelip Anadolu topraklarına yerleşen bu ünlü Türk düşünür ve şairinin evrensel değerini bir kez daha ortaya koymuş, onamıştır. Mevlana’nın evrensel, insancıl ve dinler üstü felsefesi ülkemizde ve tüm dünyada çeşitli halklar arasında yeni taraftarlar ve yoldaşlar bulmaya, hayranlık uyandırmaya devam etmiş ve etmektedir.
Mevlana’nın felsefesindeki hoşgörü anlayışı ve aşk bireşimi, insan düşüncesinin evrensel doruklarındandır. Ülkemizin ve dünyanın bugünkü acımasız koşullarında, bu topraklarda boy vermiş olan bu hoşgörü ve sevgi anlayışını, diri tutmak, yarınlara taşımak, yurtseverlik görevi olduğu kadar, evrensel düşünce dizgesinin gelişimine de bir katkıdır bizim için.
