Eskiden bu ülkenin batısında ve güneyinde yaşayan insanlarımızın İstanbul Türkçesi ya da ona yakın düzgünlükte bir Türkçe konuştuğunu sanırdım. Ne zaman ki güney bölgelerimizdeki güzel insanların ilk duyduğunuzda neredeyse hiç anlamadığınız Türkçesiyle tanıştım, işte o an gerçekler kafama dank etti.
Marmara taraflarından gelip de buradaki köy ahalisinin konuşmasını anlayabilmek zor zanaat. Hele ki zamanında okulun kapısından bile geçememiş belli yaşın üstündeki hanım teyzelerle konuşuyorsanız, aranızdaki sözde diyalog aslında onun size anlatıp durduğu ve sizin de arada yakalayabildiğiniz üç beş kelimeye karşılık ha, evet, doğru filan gibi dinlediğinizi belirten sözcükler sıraladığınız garip bir yarı monolog oluyor. Bunun bir nedeni sözcükleri yuvarlayarak biraz hızlıca konuşmaları bir nedeni de konuşurken sizin alışageldiğiniz birçok kelimenin yerine oranın diline özgü kelimeler kullanmaları.
Neler mi? Örneğin,
bakmak yerine tanımak
yemek yemek yerine ekmek yemek
pantolon ya da pijama altı yerine direkt don
giysi yerine sırt
halı sermek yerine halı yazmak
gezmek yerine gezelemek
ödü kopmak yerine ödü sıtmak
kayınvalide, kayınpederin adı yok, sadece analık, babalık (insanın eşinin ailesine de kendi ailesi kadar saygı duyması ve göstermesi gerektiği prensibiyle büyümüş biri olarak bu analık babalık sözleri bana çok soğuk geliyor, üstelik burada genelde her iki eşin de diğer tarafın ana babasıyla ilişkileri gerçekten çok mesafeli, dünür aileler birbirini adam yerine koymayı gereksiz buluyor)
dur, otur gibi sözcükleri tek olarak kullanmıyorlar, sondaki l harfini biraz havada bırakarak, dur ol, otur ol diyorlar.
Birinci tekil şahıs diye bir şey yok gidip getireyim demezler gideen de getireen gari derler, eleri aynen öyle hafif uzatarak. Sondaki m yerine n harfine de dikkatinizi çekerim.
Çocuklar da rahattır, büyük tuvalet ihtiyacı duyan anne tuvaletim var filan demez, adlı adınca söyler (afedersiniz) anne b.k yapıcam.
Bisküvi, çerez türü şeylerin adı da kırıntı.
Ve hem en çok şaşırdığım, hem de en çok güldüğüm ifade çocuk doğurmak yerine kullandıkları çocuk bulmak.
Buralarda evlendin mi durup oturmak yok gari, hemen bi çocuk bulacaan!!
